Op 21 december 1994 ontving Margreet de Boer, toen minister van Milieu, een opmerkelijke brief van Carl Tissen uit Luyksgestel. Hij meldde: 'Als gevolg van mijn bedrijfsactiviteiten breng ik jaarlijks circa 16.000 kilogram arseenzuur en 19.000 kilogram chroomtrioxide (chroom VI) diffuus in water, bodem en lucht.'
        Ook meldde hij de minister die dag dat dr. H.A.M.A. de Vries, regionaal inspecteur voor de hygiëne van het milieu voor Noord-Brabant en belast met opsporen van overtredingen van de Wet Milieubeheer, verplicht was hem onmiddellijk een verbod op te leggen om nog meer van deze zwaar kankerverwekkende stoffen in het milieu te brengen. Hij schreef de minister: 'Mijns inziens gaat het hier om een bijzonder ernstige overtreding en was hij verplicht mij onmiddellijk een verbod op te leggen om nog meer arseenzuur en chroomtrioxide in het milieu te brengen. Als gevolg daarvan heb ik vanaf 21 december 1994 tot op heden nog zo'n 24.000 kilogram arseenzuur en zo'n 29.000 kilogram chroomtrioxide in het milieu kunnen brengen. Hiervoor kan ik niet aansprakelijk worden gesteld, maar is de heer De Vries aansprakelijk.'
       
Milieucrimineel
        Tissen stelde zich dus aan de minister voor als een zware milieucrimineel en probeerde zich zo in te dekken tegen zware schadeclaims van de overheid, die overigens nooit kwamen. Hij hield zich met zijn bedrijf al sinds 1973 bezig met het impregneren van hout en op bevel van burgemeester mr. F.J.M Houben, later commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, en zijn wethouders moest hij dat doen met 'uitsluitend wolmanzout op straffe van een boete ƒ1000 per overtreding'.
       Deze week vertelde Carl Tissen: 'Deze wolmanzouten bevatten het verboden arseen. Via stoomfixatie, een proces dat gebruikt wordt voor het impregneren van hout, kwamen de stoffen in de lucht en dus in het milieu. In 1993 kreeg ik argwaan en werd ik erg ongerust over de gevolgen voor de gezondheid van mijn personeel, de omwonenden van mijn bedrijf en mijn familie. Ik heb toen twee onderzoeken laten doen, die mij duidelijk maakten dat ik - nota bene op bevel van de plaatselijke overheid - zwaar giftige stoffen in het milieu bracht. Als eerlijk burger heb ik daar toen melding van gemaakt bij de overheid.'
        De Vaste Kamercommissie voor milieubeheer nam - net als de minister - de melding voor kennisgeving aan. De brieven, waarin Tissen zichzelf beschuldigt van zware delicten, bevinden zich in het omvangrijke dossier van ingenieur Ad van Rooij uit Sint- Oedenrode. Hij voert al sinds 1988, toen zijn buurman Van Aarle zijn klompenmakerij en houthandel met een impregneerinstallatie wilde uitbreiden, een bizar gevecht tegen de overheid. Van Rooij (51) is veiligheidskundige, directeur van de door hem opgerichte Stichting Ecologisch Kennis Centrum en drie dagen per week op parttimebasis veiligheidsmanager bij Philips Medical Systems Nederland BV.
       De Brabander kijkt niet verbaasd op over de wonderlijke affaire- Tissen en de totale passiviteit, die het ministerie van Milieu in deze zaak aan de dag legde. Carl Tissen moest pas stoppen met het door hem zelf gewraakte productieproces, toen hij burgemeester Van Poppel van Luyksgestel op de hoogte stelde van zijn bevindingen. En wel met onmiddellijke ingang.
       
'Ik kreeg de toezegging van volledige schadevergoeding, want ik had voor 800.000 gulden geïnvesteerd in machines om aan het indertijd door de gemeente bevolen productieproces te voldoen. Maar uiteindelijk bleek de gemeente niet verzekerd', zegt Tissen. 'Ik procedeer nu voor de Hoge Raad voor een schadevergoeding, die inmiddels is opgelopen tot 6,5 miljoen euro. Op 19 november wordt de zaak behandeld.'
       
Gedwongen
        Tissen werd zo als enig bedrijf in Nederland gedwongen te stoppen met de gevaarlijke stoomfixaties van hout met behulp van wolmanzouten. Waarom reageerde het ministerie van Milieuzaken nooit op zijn ernstige waarschuwing?
       Ad van Rooij denkt het antwoord te weten. Hij zegt: 'Ik heb als een echte klokkenluider vanaf 1988 aan de bel gehangen, maar nergens vond ik gehoor. Feit is dat de arseen- en chroom VIzouten afvalproducten zijn van voornamelijk Billiton uit Arnhem. Ook de zinksmelterij Budelco in Budel produceert dit hoogproblematisch afval. Zij zaten met dit levensgevaarlijke spul behoorlijk in hun maag en uiteindelijk werd er een mooie oplossing gevonden door het in hout te impregneren. Zo konden talloze tonnen van dit spul weggewerkt worden en was de Staat der Nederlanden van een erg ongemakkelijk probleem af.'
       De Brabander beet zich als een terriër vast in de affaire en raakte in de loop van zestien jaar de tel kwijt over het aantal processen en procedures dat hij voerde. Het waren er zeker meer dan duizend, waarvan alleen al de helft tegen zijn buurman Van Aarle. De gevolgen tarten elke beschrijving. Er kwamen telefonische bedreigingen, ramen werden kapot gegooid, de bejaarde moeder van Van Rooij werd twee keer aangevallen. Zo'n twintig keer deed hij aangifte bij de politie, maar nooit werden de daders aangepakt. Hij bombardeerde politici, ambtenaren en justitie met brieven en e-mails, waarvan de tendens steeds grimmiger werd.
       Zijn strijd begon veel te lijken op de vruchteloze gevechten van Don Quichot tegen de windmolens. Al na vier jaar leidde dat tot een opmerkelijke actie van de toenmalige minister van VROM, Hans Alders, tegenwoordig commissaris van de Koningin in Groningen.
        Hij was net als zijn ambtenaren wanhopig geworden van de stapels brieven - ondersteund met deskundige rapporten - en schreef op 31 maart 1992 aan de Vaste Kamercommissie van Milieubeheer: 'Ik waardeer het in hoge mate als burgers een grote betrokkenheid vertonen bij de milieuproblemen, waarmee de Nederlandse samenleving wordt geconfronteerd. De wijze waarop de heer Van Rooij zijn betrokkenheid uit, legt echter een zeer groot tijdsbeslag op de medewerkers van het directoraat- generaal Milieubeheer, de hoofdinspectie Milieuhygiene en de regionale Inspectie Milieuhygiëne te Noord-Brabant. Ik ben van mening dat dit tijdsbeslag, veroorzaakt door één burger, een thans niet meer te verantwoorden omvang is gaan aannemen.'

---

• Zelfs kinderspeeltoestellen werden gebouwd van met arseen geïmpregneerd hout. 'In de afvalverwerking is men verplicht veiligheidshandschoenen en stofmaskers te dragen als men met dit hout werkt', zegt ingenieur Ad van Rooij. 'Vervaardiging en import van dit hout is nu verboden, maar het staat en ligt nog overal in het land en de oude voorraden worden nog gewoon verhandeld.'

FOTO: RIAS IMMINK

• Ook bij het impregneren van tuinhout worden volgens Van Rooij kankerverwekkende stoffen gebruikt.

FOTO: RIAS IMMINK

• Hans Alders, in 1992 minister van Milieuzaken en nu commissaris van de Koningin in Groningen, loste het 'probleem- Van Rooij' simpel op. Hij deed de luis in de pels van de overheid gewoon in de ban.

       Alders besloot dat alle diensten de brieven van Van Rooij voortaan voor kennisgeving konden aannemen. Omdat de Brabander ook de Koningin met zijn brieven bestookte, werd drs. F.E.R. Rhodius, directeur van het kabinet van de Koningin ook van het besluit op de hoogte gesteld. Alders voegde een overzicht van liefst 55 allemaal diepgravende brieven bij, die Van Rooij en diverse instanties aan het onderwerp 'wolmanzouten' hadden gewijd.
       Ad van Rooij en zijn niet aflatende gevecht tegen het gebruik van arseenverbindingen bij het impregneren van hout was officieel in de ban gedaan door de hoogste autoriteit in Nederland. Probleem opgelost!
       
Opmerkelijk
        Des te opmerkelijker is het dat nu op 17 mei - twaalf jaar later - door diezelfde overheid het gebruik van arseen als uiterst gevaarlijk werd erkend en compleet in de ban werd gedaan. De invoer en de toepassing van met arseenverbindingen behandeld hout werd in Nederland wettelijk verboden. Het mag niet meer worden toegepast in woningbouw, bij toepassingen waarbij gevaar van herhaald huidcontact bestaat, in zee en voor landbouwdoeleinden.
       
Het ministerie, dat indertijd van Van Rooij's brieven verschoond wenste te blijven, meldt nu ook op zijn eigen internetwebsite in het Dossier Kachels en Haarden: 'Advies is in elk geval de volgende brandstoffen niet te stoken, omdat er zeer milieubelastende stoffen bij vrijkomen.' En deze stoffen zijn: geïmpregneerd hout of verduurzaamd hout.
       Voor Ad van Rooij leek met het koninklijk besluit van mei het einde van zijn zestienjarige oorlog met de overheid voorbij. Maar niets is minder waar.
        Hij zegt: 'Op 9 juni werd de wet van kracht, maar nu - drie maanden later - is er door VROM nog niets gedaan aan de handhaving van de wet. Het hout wordt nog gewoon verhandeld en gebruikt. Ik heb staatssecretaris Pieter van Geel er al over geschreven, maar zoals gebruikelijk komt er geen inhoudelijk antwoord. Arseen is gevaarlijker voor de volksgezondheid dan asbest. Iedereen kan er zomaar mee in contact komen. Dit type hout wordt zelfs gebruikt voor kinderspeeltoestellen en picknicktafels. Iemand ving eens water op dat van de wanden zijn schuurtje afliep en liet het onderzoeken. Er zat twintigmaal zoveel arseen in het water als wettelijk was toegestaan. Bovendien hebben we te maken met afvalhout, dat vaak versnipperd wordt en tot spaanplaat verwerkt. Het is zo giftig, dat personeel bij de verwerking veiligheidshandschoenen en stofmaskers moet dragen. Ook vindt verbranding in energiecentrales plaats, waardoor weer uitstoot in het milieu plaatsvindt. Toch kijkt men nog steeds met de armen over elkaar toe.'
       
Oude zaak
        Volgens ing. Cees Boon, voorzitter van de Vereniging Houtimpregneerinrichtingen in Nederland (VHN), die 25 van dit soort bedrijven vertegenwoordigt, is er niets aan de hand. Hij zegt: 'Dit is een oude zaak. Een gepasseerd station. Er was al een Europese richtlijn. Arseen wordt niet meer gebruikt bij stoomfixaties. Mensen als Van Rooij en Tissen hameren al jaren op hetzelfde aambeeld. De overheid vindt echter dat wij het heel goed doen. Wij zijn op het gebied van impregneringstechniek toonaangevend in Europa.'
       Opmerkelijk blijft natuurlijk wel dat het gebruik van met arseen geïmpregneerd hout nu bij wet is verboden. Ad van Rooij zegt: 'In 1998 werd de hoeveelheid van dit soort hout in ons land op 8 miljoen kubieke meter geschat. Elk jaar komt daar 800 kuub bij en de houdbaarheid van het hout wordt voor twintig jaar gegarandeerd. Hoe gaat men dat allemaal afvoeren en wat gebeurt er met de enorme hoeveelheden arseen die nu niet meer in tuinhout en dergelijke verwerkt kan worden?'
       Deze vragen werden deze week door deze krant aan het ministerie van VROM voorgelegd, maar het antwoord laat nog steeds op zich wachten.

       

---