|
HOOFDSTUK
XXIV
(blz.138-139)
Ik ging 's morgens vroeg naar beneden, in de hoop Edith alleen te vinden. Hierin
werd ik echter teleurgesteld. Haar niet ziende in het huis, zocht ik haar in den
tuin, maar zij was daar niet. Ik daalde af in de onderaardsche kamer en ging
even zitten rusten. Op de leestafel lagen verscheidene tijdschriften en couranten,
en denkende, dat Dr. Leete het aardig zou vinden een Bostonsch dagblad van 1887
in te kijken, nam ik er een mede naar boven.
Aan het ontbijt ontmoette ik Edith. Zij bloosde toen zij mij begroette, maar was
zich zelf volkomen meester. Terwijl wij aan tafel zaten las Dr. Leete in de
courant die ik hem gegeven had. Er stond, evenals in alle bladen uit dien tijd,
veel in over de arbeidskwestie, werkstakingen, verwijdering van werklieden door
de patroons, boycotten, de programma's van arbeiderspartijen en de wilde
dreigementen van de anarchisten.
"Apropos," zeide ik, toen de dokter ons eenige van die zaken voorlas, "welk
aandeel namen de volgelingen van de roode vlag in de vestiging van die nieuwe
orde van zaken? Zij maakten nog al leven in mijn tijd."
"Zij hadden er niets mede te maken, dan alleen om haar tegen te werken,"
antwoordde Dr. Leete. "En dat deden zij met veel succes zoolang zij bestonden,
want hun gepraat schrikte de menschen zoo af, dat de best overlegde voorstellen
van maatschappelijke hervormingen geen hoorders vonden. Het ondersteunen van
die menschen was een van de slimste maatregelen van de tegenstanders van
verbetering."
~ " Het ondersteunen?"
riep ik vol verwondering uit.
~ "Zeker," antwoordde Dr. Leete.
"Geen historische autoriteit tegenwoordig twijfelt er aan, dat zij betaald
werden door de groote monopolies om de roode vlag te zwaaien en te spreken over
brandstichting. plundering en menschen in de lucht laten vliegen, teneinde, door
de vreesachtigen te doen schrikken, alle werkelijke hervormingen af te keeren.
Wat mij het meeste verbaast, is dat gij zonder iets te vermoeden in de val
geloopen zijt."
~ "Op welke gronden gelooft gij
dat de partij van de roode vlag betaald werd?" vroeg ik.
~ "Wel, eenvoudig omdat men gezien
moet hebben, dat hunne manier van doen hunne zoogenaamde zaak een vriend tegen
duizend vijanden bezorgde. Te onderstellen, dat zij geen geld kregen voor het
werk, is hun een onbegrijpelijke domheid toedichten. In de Vereenigde
Staten, nog meer dan in eenig ander land, kan geen partij redelijkerwijze
verwachten hare leer te doen zegepralen, alvorens zij de meerderheid van het
volk tot hare denkbeelden heeft overgehaald, hetgeen de nationale partij ten
slotte wist te bereiken."
~ "De nationale partij!"
hervatte ik, "die moet na mijn tijd ontstaan zijn. "Ik denk dat zij een van de
arbeiderspartijen was.
~ "O neen," zeide de dokter.
"De arbeiderspartijen, als zoodanig, zouden nooit jets op groote en blijvende
schaal hebben kunnen verrichten. Voor nationale doeleinden was hun werkkring
als klasse-organisatie te beperkt. Niet voor een andere schikking in het
industrieele en maatschappelijke stelsel, op een hoogeren zedelijken grondslag,
erkend werd in het belang te zijn, niet van ééne klasse, maar van alle klassen
gelijkelijk, van rijken en armen, van beschaafden en dommen, van ouden en jongen
zwakken en sterken, mannen en vrouwen, kon er eenig uitzicht bestaan dat zij
verkregen zou worden.
Toen ontstond de nationale partij om haar langs den weg
van politieke hervormingen te verwezenlijken. De naam komt waarschijnlijk van
haar beginsel, om de verrichtingen van productie en distributie te nationaliseeren. Een anderen naam kon zij ook bezwaarlijk gevoerd hebben, want
haar doel was het denkbeeld van eene natie te verwezenlijken met een
grootschheid en een volledigheid, nooit te voren bedacht, niet enkel als een
vereeniging van menschen voor zekere staatkundige regeling, die hun geluk
slechts uit de verte betreft, maar als een gezin, een levenwekkend verband, een
gezamenlijk bestaan, een machtige, tot aan den hemel reikende boom, waarvan de
bladeren de menschen zijn, gevoed door de aderen en wederkeerig den stam
voedende. Meer vaderlandsch gezind dan eenige andere partij, streefde zij er
naar de vaderlandsliefde tot haar recht te doen komen en haar van een
instinctmatige neiging om te scheppen tot een redelijke toewijding, door het
geboorteland in waarheid tot een vaderland te maken, een vader, die zijn
kinderen in het leven hield, niet bloot een afgod, waar zij voor moesten
sterven."
|
Homepage Grondvest . . . . . SDN homepage
