OM wil ministers kunnen vervolgen

Door onze verslaggever

DEN HAAG - Bewindslieden die zich schuldig maken aan valsheid in geschrifte, oplichting of corruptie moeten net als gewone burgers door het openbaar ministerie (OM) kunnen worden vervolgd.

Nu is de kans groot dat ministers en staatssecretarissen die een ambtsmisdrijf plegen, de dans ontspringen.

Dat stelt de hoogste functionaris van het openbaar ministerie, procureur-generaal J. de Wijkerslooth. In een publicatie in het Nederlands Juristenblad pleit hij voor wijziging van de wet en zo nodig de Grondwet. De huidige regelgeving vormt volgens De Wijkerslooth eerder een belemmering dan een bevordering voor een succesvolle vervolging van bewindslieden.

Nu mag alleen de procureur-generaal van de Hoge Raad, de aanklager bij Nederlands hoogste rechtscollege, een minister of staatssecretaris vervolgen en alleen nadat de regering of een meerderheid van de Tweede Kamer daartoe opdracht hebben gegeven.

De Wijkerslooth waarschuwt voor een truc waarmee bewindslieden bij vervolging alsnog hun straf kunnen ontlopen. Ze moeten dan eerst een bekentenis afleggen voor een parlementaire enquêtecommissie. Die mag hen daartoe dwingen. In een strafproces mag die gedwongen bekentenis echter niet worden gebruikt tegen diezelfde bewindslieden, die dan als verdachte het recht hebben om te zwijgen.

Bewindslieden kunnen zo via een omweg feitelijk immuniteit krijgen en maximaal drie jaar celstraf of een boete van zo'n 12.000 euro ontlopen. Om dat te voorkomen, zou een parlementaire enquête bewindslieden ook als verdachten kunnen bestempelen, oppert de OM-baas.

De Wijkerslooth wil dat vervolging van bewindslieden voor ambtsdelicten weer een zaak wordt van het openbaar ministerie, net als vóór 1848. Justitie moet dan wel toestemming vragen van de Tweede Kamer, om te voorkomen dat het OM te makkelijk overgaat tot vervolging van kabinetsleden.

De Wijkerslooth acht het openbaar ministerie beter toegerust op vervolging van bewindslieden en hun medeverdachten dan de procureur-generaal van de Hoge Raad.

Bovendien krijgen verdachten bij vervolging door het OM de kans in hoger beroep of cassatie te gaan. Nu is berechting van bewindslieden door de Hoge Raad meteen definitief.

Hoogleraar strafrecht Paul Bovend'eert van de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN) vreest dat de politiek nog dubbel zoveel greep krijgt op de vervolging van bewindslieden. Want behalve dat het parlement groen licht moet geven, kan een minister van Justitie het OM sturen.

"Een minister kan dan opdracht geven een collega niet te vervolgen of hij kan de aantijgingen afzwakken, terwijl de procureur-generaal van de Hoge Raad compleet onafhankelijk is", zegt Bovend'eert.

De Wijkerslooth is niet bang voor een doofpot. Sinds 1999 moet de minister van Justitie de Eerste en Tweede Kamer informeren als hij het openbaar ministerie beveelt niet te vervolgen. Als de minister dat zelf niet doet, dan doet de top van het OM dat wel, zegt De Wijkerslooth met zo veel woorden.

De Gelderlander | 29-03-2004