Archief Sinds 1994 is het bij de Raad van State niet meer voorgekomen dat een burger op inhoudelijke gronden in het gelijk werd gesteld. UM-hoogleraar Twan Tak slaat alarm. "Ik ben zéér pessimistisch. In juridische termen leven we niet in een rechtsstaat, maar in een dictatuur. Ik zie dat niet meer veranderen.' 'Nederland is een dictatuur' MAASTRICHT - Nederland is geen rechtsstaat meer. Van enige rechtsbescherming van de individuele burger tegen de overheid is geen sprake. De Maastrichtse hoogleraar staats- en bestuursrecht Twan Tak publiceert daar deze week een duizend pagina dikke studie over. Hij is niet bepaald vrolijk geworden van zijn bevindingen. Alweer een illusie minder: als puntje bij paaltje komt, heeft de burger die in conflict is met de overheid geen poot om op te staan? Tak: "Helemaal correct. In Nederland kan een burger alleen in verzet gaan tegen een besluit. Als je je daardoor in je recht voelt aangetast, ben je kansloos. In Europa kan dat wel. Volgens artikel 6 van het Europees Verdrag kun je naar de rechter stappen als je je in je recht voelt aangetast. Een besluit impliceert een algemeen belang. Dan leg je als burger dus per definitie het loodje. Dat zegt de Raad van State ook altijd. Alleen de overheid mag belangen tegen elkaar afwegen, alleen de overheid mag keuzes maken. De rechtspraak moet daar buiten blijven.' Beschikt u over cijfers die uw stelling van de kansloze burger onderbouwen? "Jazeker. Tussen 1975 en 1994 heeft de afdeling rechtspraak van de Raad van State 249 keer op inhoudelijke gronden een protesterende burger in het gelijk gesteld. De rechter had daarin een ander oordeel dan de overheid. Na 1994 is dat nog precies nul keer voorgekomen. De rechter controleert in feite alleen nog of de overheid procedurefouten heeft gemaakt. Daar komt bij dat de overheid tijdens de behandeling nog mag aanvullen en wijzigen. De burger mag dat niet.' Is het burgerverzet tegen vuilverbranders van Enci in Maastericht en Nuon Power in Buggenum dan tot mislukken gedoemd? "Nee, dat is juist het gekke. In deze gevallen gaat het niet om het recht of belang van individuele burgers. Het zijn actiegroepen die opkomen voor groepsbelangen, zeg maar onderdelen van het algemeen belang. Omdat ze zich vaak opstellen als pseudo-overheidjes die zich bezighouden met het algemeen belang, boeken ze nog wel eens succes. Dan kan met succes bijvoorbeeld een milieubelang worden afgewogen tegen het belang van een autoweg.' Het LPF-gevoel, dat de individuele burger die voor zichzelf opkomt aan het kortste eind trekt, is dus gebaseerd op de bestaande werkelijkheid. "Ik ken die club niet zo goed, maar die werkelijkheid klopt. Je krijgt als procederende burger ook geen rechtsbijstand van betekenis. Advocaten werken liever voor de overheid. Logisch: die wint altijd. De termijnen waar burgers zich aan moeten houden, zijn ook altijd korter dan die voor overheden worden gehanteerd. De Raad van State geldt van oudsher als 'vazal van de kroon', en houdt zich als zodanig bezig met het algemeen welzijn. Vandaar ook dat je in Nederland ook niet in aanmerking komt voor schadevergoeding wanneer je in je recht wordt aangetast. Dat vindt de Raad van State maar flauwe kul. Zelfs bij onrechtmatige daden van de overheid krijgen individuen geen schadevergoeding van betekenis.' Hoe beoordeelt u zo'n noodwet waardoor Binnenlandse Zaken naar eigen inzicht in woonwijken vijftig meter hoge zendmachten mag plaatsen? "Die wet past precies in het beeld van de kansloze burger. Volgens de gedachtengang van de overheid moet een buurman die ergens aantoonbaar last van ondervindt, niet zeuren. Dan wordt in Den Haag gewoon de vergunningsplicht afgeschaft. Eerder is ook bij Schiphol en de Westerscheldetunnel alle rechtsbescherming van individuele burgers afgeschaft. Niet alleen de Raad van State, ook de wetgever is daar mee bezig. De burgerlijke rechter wordt in Nederland steeds meer buitenspel gezet.' Is de wereld van Kafka werkelijkheid geworden, of is er nog hoop? "Ik weet niet of dat de wereld van Kafka is, maar we zijn verworden tot een mechanische mierenmaatschappij die uitsluitend bezig is met welvaart. We denken dat het goed gaat met onze samenleving als we de patronen blijven volgen om die welvaart veilig te stellen. Er zijn geen prikkels meer die erin slagen deze mechanische mieren van hun pad af te brengen, zelfs geen wetenschappelijke.' Er is geen hoop meer... "Ik ben zéér pessimistisch. In dit land bestaat geen effectieve rechtsbescherming van de burger door een onafhankelijke, onpartijdige rechter. In juridische termen leven we daarom niet in een rechtsstaat, maar in een dictatuur. Een fluwelen dictatuur, zo u wilt. Ik zie dat niet meer veranderen.'