Lokaal Economisch Transactie Systeem Net als vele andere sectoren van bedrijvigheid die hun heil zochten in uitbreiden en groeien - en deelnemen aan het monopolyspel van de grote economie, van de 'vrije markt', van de wereldhandel - is ook nu de landbouw terug bij af. Werd de Nederlandse landbouw graag gezien als model voor de ontwikkeling van niet optimaal functionerende landbouw elders in de wereld, thans functioneert de Nederlandse landbouw als voorbeeld hoe het niet moet. De boer aangemoedigd door de overheid om toch vooral een moderne ondernemer te worden die concurreert (= oorlog voeren) en gesuggereerd door het geldwezen, dat je met vreemd geld moet investeren en groter groeien - en meedraaien in het kapitalistische systeem ter verkrijging van een rijke zonnige toekomst - is bedrogen uitgekomen. De boer heeft zijn zinvolle plaats in de lokale economie vergokt in het casino van het kapitalisme (= de wereld geld- en goederenhandel) Desondanks blijven de 'heilzame adviseurs' volhouden dat de boer door moet gaan met concurreren en gokken op de 'vrije' wereldmarkt. Daar valt immers veel te winnen! Men laat daarbij steeds in het duister, dat de enige die verdient aan het gokken de 'casinohouder' is. Wil de landbouw weer toekomst, dan zal de boer weer moeten luisteren naar zijn eigen natuur en die van zijn directe omgeving. De boer moet zelf zijn toekomst scheppen. Zijn 'adviseurs' beloven alleen maar, geven geen garanties en laten zich voor hun beloften dik betalen! LETS, systeem voor lokale ruilhandel Goederenruil en dienstenruil is al zo oud als de mensheid zelf. En in arme gebieden en achterstandsgebieden wordt nog steeds geruild. Bij primitieve volken wordt binnen stammen voornamelijk bilateraal geruild en bij sommige stammen zelfs multilateraal. Leden van de ene stam deponeren aan de grens van hun woongebied goederen om de mensen van de andere stam gunstig te stemmen. En de mensen van de andere stam uiten hun waardering door andere goederen er voor in de plaats te leggen. Na intensivering van de ruil volgt de verbroedering. De ruil wordt handel, de behoefte aan een ruilmiddel ontstaat en het geld is geboren. Maar daarmee ook de concurrentie en de strijd om het bezit van geld. Het bezitten van geld wordt evenals het bezitten van grond en het beheersen van een gebied een machtsfactor van betekenis. Concurrentie wordt oorlog en oorlog wordt dood en verderf. LETS is een uitstekende vervanger van geld. Het is zelf geen geld, zelfs geen betaalmiddel, men kan er alleen mee ruilen binnen een beperkte kring in een beperkt gebied. Het heeft dezelfde goede eigenschappen als geld maar mist de kwalijke. LETS is geen alternatief geldsysteem. LETS is slechts een informatiesysteem dat behoeften en behoeftebevrediging registreert binnen een beperkte groep van mensen en de uitwisseling van behoeftebevredigingsmiddelen binnen dezelfde groep bevordert. LETS bevordert de samenwerking op lokaal niveau en gaat concurrentie tegen. Nu bijna op alle fronten de economie dreigt in te storten als gevolg van de macht van het 'grote geld' wordt het ruilen als economisch onafhankelijk communicatie en overdrachtsmiddel opnieuw ontdekt. LETS en de ontdekking van het ruilen Wat is een LETS-systeem? Het principe is niet nieuw en zeker niet ingewikkeld. Eigenlijk is het niet veel meer dan de aloude ruilhandel: ik doe iets voor jou, jij doet iets voor mij. Het enige nieuwe is, dat er een centrale administratie tussen wordt geplaatst die alle handelingen registreert en administreert. Hierdoor is het mogelijk het 'ik-doe-iets-voor-jou, jij-doet-iets-voor-mij', uit te breiden tot 'ik-doe-iets-voor-jou', jij-doet-iets-voor-iemand-anders (en 'iemand-anders-doet-iets-voor-mij') Echter door onze moderne communicatietechnieken bij het ruilen te gebruiken heeft het ruilen flink aan betekenis gewonnen. De Schotse Canadees Michael Linton uit Courtenay, Vancouver Island, Canada, ontwikkelde een computerprogramma om het multilaterale ruilen via een plaatselijk giraal systeem te vergemakkelijken. De LETS-victorie begon in een landbouwgebied Via Lea Harrison, dir. Ecological Solutions Ltd, Australië op bezoek in Canada belandt het programma van Michael Linton in Maleny Australië. Maleny is een klein plaatsje in Australië wat een groot landbouwgebied in stand helpt houden. Twintig jaar geleden was het gehele gebied er behoorlijk slecht aan toe. Het was altijd een zuivelstreek geweest, maar er zat geen geld meer in de zuivelindustrie. De boeren verdienden niets meer en begonnen weg te trekken. Het stadje zat economisch gezien aan de grond. Omstreeks die tijd begonnen een hoop mensen uit de grote steden weer terug te keren naar de natuur en dus naar het platteland. Maleny was een van de gebieden waar de mensen heen trokken. Het was er mooi, het lag vlak bij de kust, er waren bossen in overvloed. De grond en de boerderijen waren goedkoop, omdat de boeren er weinig mee deden. Aldus ontstond er een gemengde bevolking globaal te onderscheiden in drie categorieën: de hippies die terug naar de natuur wilden maar weinig bedrijvigheid meebrachten, een deel van de boeren, die nog gebleven waren en mensen met geld die de grote steden ontvluchtten en de rust zochten van het platteland. Vanuit de nieuwe bewoners van de streek ontstond behoefte aan goed voedsel van biologische teelt en de nog gebleven boeren zagen er brood in om over te schakelen op de organische teelt. Het probleem was echter het krediet zowel bij de agrarische als bij de overige bedrijvigheid. Na introductie van het Canadese LETS-systeem omstreek 1983 was dit probleem snel opgelost. Het LETS-systeem is nu in Australië heel populair. In ongeveer 40 gebieden is het operationeel. De LET-gemeenschappen rijzen letterlijk als paddestoelen uit de grond. Ook in Nieuw Zeeland zijn de LETS niet meer weg te denken. Opvallend aan het LETS-verschijnsel is dat LETS-gemeenschappen zich steeds ontwikkelen vanuit agrarische gebieden. In Engeland en Schotland waar eveneens de LETS een snelle ontwikkeling doormaken - begonnen in 1986 en de laatste anderhalf jaar gegroeid van 40 naar 250 kringen - bevindt de grootste en succesvolste LETS-gemeenschap zich in Stroud een plaats in een landelijk gebied, de Cotswold Hills, een langgerekte strook 'rolling country' in het graafschap Gloucestershire. Het succes van de LETS in landelijke achterstandsgebieden werkt aanstekelijk voor achterstandsgebieden in de steden. In Manchester is een groot LETS-project opgezet met een budget van 1.5 miljoen pond sterling. Dit project heeft deels een meer ideële, deels een commerciële achtergrond. Bedrijven sponsoren het project door donaties in LETS-eenheden aan hulporganisaties (NGO's) en andere 'goede-doelen' dienende organisaties. Deze organisaties betalen nieuwe arbeidskrachten met LETS eenheden, die weer besteed kunnen worden bij de bedrijven die de donaties hebben gedaan. In Nederland startte de eerste LETS-kring december 1993 in Amsterdam en in het afgelopen half jaar zijn LETS-kerngroepen gestart met de vorming van LETS-kringen in Arnhem, Bussum, Deventer, Haarlem, Leeuwarden, Nijmegen, Wageningen en Zierikzee. Moet uit de Nederlandse LETS ontwikkeling worden afgeleid, dat in Nederland geen plattelands achterstands- en agrarische achterstandsgebieden bestaan die behoefte hebben aan LETS-kringen? Of blijven boeren geloven in het huidige economische systeem en verdrinken ze in de grote 'vrije' markt als lemmingen in de zee? Noord Groningen is toch een agrarisch probleemgebied en de grote polders! En boeren zijn geen lemmingen. Als de nood op zijn hoogst is zullen ze het roer omgooien. LETS: voor elk wat wils De bedenker van het systeem Michael Linton beoogde de ontwikkeling van een sterke lokale economie door een ruilhandel in arbeid en diensten te stimuleren, vaardigheden te verbeteren en het opstarten van kleine bedrijven aan te moedigen. Hij noemde zijn systeem Local Exchange Trading System. Kortweg LETS genoemd. Het systeem heeft zich snel over het engels taalgebied verspreid. Ook daarbuiten van Zuid Afrika tot Lapland in het grensgebied tussen Noord Zweden en Noord Finland wordt grote interesse getoond voor de LETS. Wat opvalt is dat LETS per locatie en per cultuur geacht wordt andere doelen te dienen. Was in eerste instantie sprake van puur economische motivatie en economische noodzaak, thans gaan de motivaties alle kanten op, van maatschappelijk en educatief tot politiek en cultureel. Uit de verschillende naamgevingen van LETS-systemen blijkt dit al: Local Exchange Trading System; Local Employment and Trading System; Local Enterprice Trading System: Local Energy Transfer System; Lokaal Economisch Transactie Systeem; Local Education Transformation System; Local Ecological Transfer System; Leefbare Eigen Toekomst Scheppen (LETS Arnhem); Alle systemen betreffen plaatselijke beperkte kringen van belanghebbenden, materieel en ideëel: 'Small is beautiful'. Maleny, Australië begon als Local Employment Trading System maar groeide alras uit tot een 'Landbouw Ecologisch Transactie Systeem' voor een ruimer gebied. Kunnen LETS ook wat licht brengen in de duisternis van agrarisch Nederland? En de leefbaarheid van het platteland helpen bevorderen? Landbouw Ecologische Transactie Systemen moeten ook in Nederland kunnen functioneren. Alle ingrediënten (genoemde motivaties) zijn aanwezig om plattelands LETS in te zetten voor herstel van zowel het fysieke, het sociale als het economische milieu. Landbouwers en landbouworganisaties, WAT LET ONS ? Elders reeds ervaren voordelen van LETS: Verborgen talenten, vaardigheden en rijkdom worden opgehaald. Gemeenschapszin, initiatief en vertrouwen worden ontwikkeld. De LETS-eenheid als ruilmiddel blijft circuleren in de lokale economie en verdwijnt niet als betaalmiddel naar elders, waardoor de lokale economie groeit, de kleinschaligheid en de milieuvriendelijkheid worden bevorderd en het welzijn in de lokale gemeenschappen wordt verbeterd. Er worden gevarieerder werksoorten en werktijden gecreëerd. In dringende gevallen kan sneller hulp worden verleend. Men behoeft vooraf geen 'betalingsgarantie'. In de gangbare economie niet erkende therapieën kunnen alsnog worden toegepast. LETS's GO