Antwoord aan Minister Melkert op zijn brief van 14-01-97

Huizen 15 januari 1997

Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid A.P.W. Melkert
Postbus 90801
2509 LV Den Haag

Geachte heer Melkert,

Hartelijk dank voor uw brief van 14 januari.

Natuurlijk ben ik het met uw standpunt eens dat het DIW-rapport de beleidskeuze voor gesubsidieerde arbeid niet ondergraaft. Een keuze is tenslotte een keuze, en meer niet. Dat staat los van de interpretatie van de conclusies van het rapport. Het DIW stelt overigens ten onrechte dat er ondanks, of juist dankzij de toegenomen internationale economische verwevenheid, ruimte is voor sociaal- en werkgelegenheidsbeleid. Dat blijkt o.a. uit de werkgelegenheid afbrekende internationale concurrentie en productieconcentratie (los van de door mij eerder vermelde export van werkgelegenheid naar lagelonenlanden), juist vanwege die internationale handel.

Weliswaar verruimt het de economische mogelijkheden incidenteel door ons toe te leggen op activiteiten waar we het meest productief in zijn, maar dat brengt tevens het gevaar van een monocultuur met zich mee, zoals Argentinië bijvoorbeeld pijnlijk heeft ondervonden bij de productie en export van rundvlees (cornedbeef) na de Tweede Wereldoorlog. 'Ricardo' is echt aan een revisie toe, hoewel Rick van der Ploeg nog steeds gelooft dat dat onze positie in de internationale economie overeind houdt; hetwelk ik deels waag te betwijfelen.

U stelt zelfs dat de internationale verwevenheid ruimte biedt voor een sociaal- en werkgelegenheidsbeleid. Wanneer ik naar Europa kijk, dan zie ik precies het omgekeerde. De afbraak van werkgelegenheid in de collectieve dienstensector is, in vrijwel alle landen die tot de EMU willen toetreden, dramatisch. Willen Duitsland en Frankrijk voldoen aan de criteria van Maastricht, dan zullen ze enkele miljoenen arbeidsplaatsen in de collectieve sector moeten opheffen. Noemt u dat vooruitgang? Verbetering van de economie? Bevordering van de werkgelegenheid en van economische groei? Een surplus aan welvaart? Welvaart voor wie?

Het surplus aan welvaart waarover u spreekt zie ik dus niet; eerder het tegendeel. En voor zover er sprake is van een economisch surplus, is dat uitsluitend beschikbaar voor de grote internationale ondernemingen en financiële instellingen. Uw premisse van: "Het surplus, de extra welvaart, kunnen we herverdelen zodat iedereen ervan meeprofiteert", is per definitie onjuist. De arbeidsvoorwaarden van banenpools en Melkertbanen verhinderen die herverdeling volledig.

Zoals u echter terecht aanhaalt, stelt het DIW-rapport dat internationalisering ook tot uitholling van werkgelegenheid aan de onderkant leidt. Maar dat is slechts gedeeltelijk waar. De o.a. bij Fokker, Akzo, Philips en legio andere bedrijven verdwijnende hoogwaardige werkgelegenheid toont aan dat over de gehele linie arbeidsplaatsen verdwijnen. Uw standpunt van: "dan is het noodzakelijk om een extra inspanning te verrichten om door scholing, gerichte lastenverlichting en door bijvoorbeeld loonkostensubsidies hier iets aan te doen", lijkt voorbij te gaan aan dit aspect van arbeidsplaatsenvernietiging. Het subsidiëren van laagwaardige werkgelegenheid tot een minimumniveau beschouw ik als het paard achter de wagen spannen en als een consolidatie van massale armoede.

Het klinkt evenwel sympathiek dat de overheid zich inspant voor diegenen die een extra steun in de rug nodig hebben, en u hebt heel goed begrepen dat de Amerikaanse jonge vrouw een beeld van de werkelijkheid beschrijft dat wij hier met alle mogelijke inspanning zouden moeten vermijden. Zoals u weet denk ik dat de banenpool en overige regelingen daarvoor geen oplossing bieden, omdat het hoofdprobleem "armoede" niet wordt oplost; ja zelfs bestendigd. Om dat probleem te lijf te gaan zal het minimumloon fors moeten worden opgetrokken. Argumenten dat de arbeid aan die zogenaamde onderkant dan te duur zou worden, zijn fundamentele non-argumenten. Ondernemers stellen mensen in hun bedrijven aan op basis van verwachtingspatronen van afzet van hun producten, niet om mensen aan een baan, danwel aan een inkomen te helpen. De exploitatie per baan is aanvankelijk zelfs secundair.

De hoogte van 't (minimum)loon is evenmin relevant voor het volume aan werkgelegenheid, zoals John Maynard Keynes heeft bewezen met zijn "General Theory". In principe geldt dat ook voor het niveau van de uitkeringen. De "paal van Pen", zoals Rick van der Ploeg die noemt, geldt zowel voor de hoogte van de lonen als voor de uitkeringen. Hoezeer men de niveaus ervan verlaagt, het lost de werkloosheid niet op.

De sleutel tot meer door mensen zèlf gewenste werkgelegenheid ligt overduidelijk in de in mijn vorige brief aangehaalde economisch capaciteit van ons geldstelsel en het tot besteding laten komen van de besparingen. U gaat, helaas, daaraan nog steeds voorbij. Niemand - ook u niet - legt de verantwoordelijkheid en de bron van de werkloosheid bij het grootkapitaal. Het blijft mij een compleet raadsel dat u op dat uiterst cruciale aspect niet ingaat. Het is merkwaardig dat de vermogensgroei van 90 miljard voor de beleggers en het totaal van toegerekende rente van ca. 138 miljard gulden in 1996 niet bij de discussie over de werkgelegenheid worden betrokken. Nogmaals, hier liggen voor u enkele uiterst belangrijke punten.

Wat betreft de financiering van de AOW maak ik het kabinet een compliment om de grondslag fiscaal te verbreden. Niettemin verwijs ik opnieuw naar de vermogensreserve die bij de bankenfusie is ontstaan, en deze bij wet voor de financiering van de AOW te bestemmen. Hoewel dit onderwerp in de commissie Financiën ter sprake is geweest, heeft de minister nog steeds geen antwoord gegeven op de klemmende vraag hoe deze reserve te benutten. Deze reserve is ruim voldoende om het financieringsprobleem van de vergrijzing op te lossen. De vraag is slechts: wil men deze optie bespreekbaar maken !!

Afsluitend neem ik inderdaad aan dat ik via de media (beperkt) geïnformeerd zal worden over het politieke besluit m.b.t. het spaarfonds waartegen ik protesteer, en de manier waarop Jan van Zijl dat denkt te realiseren.

Met vriendelijke groet,

R.M. Brockhus
Westkade 227
1273 RJ huizen
035-5244141

e-mail: sdn@planet.nl
internet: sdnl.nl

Kritiek op Minister Melkert met zijn euforie over het Poldermodel

Stichting Sociale Databank Nederland
E-mailadres: sdn@planet.nl
Internet site: http://www.sdnl.nl/melkert9.htm