GRONINGEN
Mediaspecialisten en parlementariërs luiden de noodklok over de
pers In Nederland. De Rotterdamse hoogleraar maatschappijleer
Henri Beunders pleit voor de oprichting van een onafhankelijk'
controle-instituut. Mediahistoricus Eric Smulders ziet meer in een
nieuw tijdschrift dat de journalistiek kritisch zou moeten volgen.
Het Tweede-Kamerlid Boris Dittrich (D66) noemt het
"zorgwekkend dat de pers geen verantwoording hoeft af te
leggen". Dittrich zou het toejuichen als er een
televisieprogramma of een vaste rubriek in kranten komt waarin
journalisten worden beoordeeld op hun werk. "Wie hoor en
wederhoor toepast, zoals het hoort, fietst achteraan en krijgt dat
van de hoofdredactie op z'n brood. Ik denk dat de burger meer
gebaat is bij goede analyses en een goed overzicht."
Hoogleraar Beunders waarschuwt voor een 'Amerikanisering'
van het nieuws. Hij noemt media "de nieuwe goden van deze
tijd". Beunders en Dittrich verbazen zich over de 'ophef in de
pers rond het opnemen van telefoongesprekken door Justitie in
Groningen. "Hier is helemaal niets aan de hand. 'Telefoontjes
opnemen is in de harde praktijk van het zaken doen tegenwoordig
aan de orde van de dag", aldus Beunders.
Zaterdag berichtte RTV-Noord dat persofficier J. de Valk
gesprekken opneemt met journalisten. De rijksrecherche, die
onderzoek doet naar het uitlekken van het rapport-Bakkenist,
heeft een van de banden opgeëist. Het enige dat Justitie volgens
Beunders kan worden aangewreven is dat de bellers niet vooraf
over het opnemen van gesprekken worden ingelicht. "Maar dat is
een kwestie van fatsoen."
Henri Beunders, hoogleraar maatschappijleer aan de Erasmus-universiteit
in Rotterdam, wil dat een nieuw, onafhankelijk onderzoeksinstituut de
ongecontroleerde macht van de media~aan banden legt. Zo'n instituut zou
de opdracht moeten krijgen de pers, maar vooral televisie en radio -
"de nieuwe goden van deze tijd" - kritisch te volgen en misstanden te
signaleren.
Ook wil Beunders dat de audiovisuele media in hun uitzendingen meer plaats
maken voor het recht op weerwoord. "Ze moeten de moed opbrengen om in hun
eigen actualiteitenprogramma's blokjes met blunders en zelfkritiek op te
nemen. Media moeten vaker de hand in eigen boezem steken, dat zou ze sieren.
Het bevordert hun onafhankelijkheid."
De rol en de werkwijze van de media staat de afgelopen weken volop ter
discussie. Zo heeft minister Sorgdrager de schuld voor de crisis met de
procureurs-generaal voor een deel bij de pers gelegd. Die zou een volkomen
fout en voor Justitie schadelijk beeld hebben geschetst. Daarnaast wordt
alom onderkend dat allerlei organisaties steeds vaker via selectief 'lekken'
proberen tegenstanders in een kwaad daglicht te stellen en zo onschadelijk
te maken.
"De media zijn de nieuwe machthebbers in dit land", zegt Beunders. "Wat in
Amerika al heeft plaatsgevonden, kan hier ook gebeuren: een stille staatsgreep
door de vermaaksindustrie. Macht en media zijn inmiddels zo'n onontwarbaar
moeras geworden, het is zozeer twee handen op één buik dat de
media hun onafhankelijkheid kwijt zijn. Dan heb ik het vooral over radio en
televisie. Kranten zijn niet afhankelijk van beeld en geluid en kunnen de
werkelijkheid dus veel beter weergeven zoals zij dat goed achten."
Eric Smulders, coördinator van de postdoctorale opleiding journalistiek
in Rotterdam, ziet dezelfde problemen. Als voorbeeld gebruikt hij het 'lekken'
van het rapport-Bakkenist, dat leidde tot het vertrek van korpschef Veenstra.
"De journalistiek in Groningen, op jacht naar primeurs, scoops en onthullingen,
heeft zich laten gebruiken." Het probleem is volgens Smulders dat er nauwelijks
regels gelden, omdat iedere beslissing om wel of niet te publiceren op zichzelf
staat.
Ook voormalig hoofdredacteur van de Volkskrant Harry Lockefeer "zou het prima
vinden als je met verstandige mensen voortdurend de media toetst". Net als het
Kamerlid Dittrich denkt hij aan "een goed mediaprogramma". Lockefeer vindt
overigens dat de media wel degelijk worden gecontroleerd: door lezers en
luisteraars, door de rechter en door de raad voor de journalistiek. Als de
grootste bedreiging ziet hij gebrek aan vakmanschap en professionaliteit van
journalisten. "Verslaggevers die nieuws met commentaar vermengen, of journalisten
die niet argwanend genoeg zijn."
Onze Nieuwjaarsvisie sluit op het bovenstaande
perfect aan, net als de sarcastische anekdote over de
genetische relatie tussen chimpansees en mensen; met name de erfelijke overeenkomst met politici, bankiers en journalisten. We mogen ons echter gelukkig prijzen dat op dit generaliserende vooroordeel ruim voldoende uitzonderingen bestaan. En één daarvan - hoe is het mogelijk - bent U.
We blijven echter wel met het probleem zitten, dat ondanks uw gewaardeerde uitzonderingspositie de noodzakelijke VRAGEN, INTERVIEWS en INTELLIGENTE ANALYSES aan de waarneming van de redactie van de stichting Sociale Databank Nederland zijn ontsnapt. Dat leidt dan weer tot grote onzekerheid over de realiteitswaarde van uw hiervoor vermelde uitzonderingspositie; waarmee we in een vicieuze cirkel gevangen zitten. Hoe komen we daaruit? Weet u raad, of psychische hulp voor onze mogelijke fobieën??