4 december 1998 _ _

Bij Houthandel Schmitz in Posterholt liggen stapels geïmpregneerd hout zonder bescherming in de open lucht.

Door: Paul Seelen en Guus Urlings

De Nederlandse milieuwetten zijn de strengste ter wereld. Maar soms is de praktijk weerbarstiger dan de theorie. zoals in Posterholt, waar een houtimpregneerbedrijf jarenlang, grotendeels zonder vergunningen, zijn gang kon gaan.

POSTERHOLT - "3l00 milligram chroom per kilo grond, acht maal de saneringswaarde. 2100 mg/kg koper, twaalf maal de saneringswaarde...." De brief van het zuiveringschap wordt door de bewoners van De Winkel in Posterholt gespeld. Letter voor letter. Het schap heeft in de bodem van een sloot op het terrein van Schmitz Houthandel, bijna in hun achtertuin, kankerverwekkende stoffen gevonden. En niet zo'n klein beetje.

De reacties zijn tweeslachtig. Er is angst, maar ook genoegdoening. "Wij hebben altijd geroepen dat het bij Schmitz een rotzooitje is." stapels geïmpregneerd hout liggen op het terrein van de houthandel in de openlucht, zonder bescherming, te wachten op afnemers. Met het regenwater sijpelen giftige zouten uit de impregneermiddelen de bodem in en verder, naar de sloot.

Al zo'n tien jaar liggen de omwonenden in de clinch met het bedrijf. Overal liepen ze tegen muren op. En als ze al eens gelijk kregen, namen autoriteiten hun verantwoordelijkheid niet. Omdat het economisch belang (Schmitz is een familiebedrijfje met drie mensen in vaste dienst) zwaarder woog.

Het gevecht begint media jaren tachtig als Lei Schmitz aan de Boomstraat in Posterholt een stukje grond koopt waar hij hout wil gaan impregneren. De gemeente vindt het prima, verleent een hinderwetvergunning. Omwonenden die overlast vrezen, worden gerustgesteld. Schmitz mag niet verder uitbreiden.

Maar twee jaar later koopt de ondernemer er nog een hectare grond bij. Tot aan de Vlootbeek. Hij hoogt het terrein (zonder vergunning) op met een mengsel van bouwafval, zand en asfalt, en slaat er geïmpregneerd hout op. De gemeente knijpt een oogje dicht. Sterker: wil de situatie legaliseren via een wijziging van het bestemmingsplan. De Provinciale Planologische Commissie (PPC) ligt dwars. Het gebied langs de Vlootbeek is bestemd voor natuurontwikkeling. De gemeente zwicht, sommeert Schmitz het terrein in de oorspronkelijke staat te herstellen. Het bedrijf tekent bezwaar aan, maar krijgt uiteindelijk in 1993 bij de Raad van State het deksel op de neus.

Schmitz moet ontruimen. Hij doet niets. De gemeente evenmin. Die komt met een compromis: een gedoogvergunning voor vijf jaar, om Schmitz de tijd te geven een acceptabele oplossing te bedenken. Omwonenden protesteren. Zij maken zich grote zorgen. Sinds medio jaren tachtig zijn in de directe omgeving van het bedrijf zes mensen aan kanker gestorven. De gemeente zet de gedoogvergunning niet door. Er gebeurt niets.

In 1995 komt Schmitz met zijn plan. Hij wil zijn bedrijf 50 graden draaien, waardoor de strook langs de Vlootbeek (na schoonmaak beschikbaar komt voor natuurontwikke1ing. Om de autoriteiten voor zijn plan te winnen, laat Schmitz op het terrein bodemonderzoek verrichten. Er wordt weinig opzienbarends gevonden. Beperkte afgraving lijkt voldoende. Eind 1997 keuren GS het plan goed. Dan komt Jan Cuijpers in het geweer. Zijn landerijen komen pal naast het 'gedraaide' bedrijfsterrein van Schmitz te liggen. Hij is daar allerminst gelukkig mee. Gevolg: weer een bezwaarprocedure. De Raad van State heeft die zaak nog steeds in behandeling.

Eind 1998. Er komt onverwacht schot in de zaak. Het Zuiveringschap Limburg onderzoekt de Boomgraaf, een beekje op het terrein van Schmitz, en vindt zeer hoge concentraties kankerverwekkende chroomverbindingen. Het schap geeft Schmitz twee weken om de zaak op te lossen. De gemeente Ambt Montfoort komt met eenzelfde ultimatum. De ondernemer verbolgen. Niet hij is de schuldige, maar anderen. Wie? Dat wil hij nog niet kwijt. "Dan gooi ik mijn eigen ruiten in." Dinsdag praat zijn adviseur met de gemeente over - wat hem betreft - "een tijdelijke oplossing".

Het wordt tijd, vindt milieu- en veiligheidskundige A. van Rooij uit Sint-Oedenrode, die Cuijpers in zijn bezwaarprocedure bijstaat. van Rooij is zich kapot geschrokken. "Bij Schmitz zit alles fout. geïmpregneerd hout is in de openlucht opgeslagen, op poreuze grond, giftige stoffen sijpelen zo van het terrein af, het water in."

Van Rooij zet met name vraagtekens bij het lakse optreden van de gemeente. Verantwoordelijk wethouder Wim Hawinkels (milieu) erkent dat de zaak veel te lang is blijven slepen. "Door wisseling van colleges zijn teveel verschillende mensen verantwoordelijk geweest. Dan is het moeilijk consistent beleid te voeren". Hawinkels legt niet alle schuld bij Schmitz. In het verleden heeft, zegt hij, de gemeente klaarblijkelijk bij de ondernemer steeds de indruk gewekt dat alles wel goed zou komen. Waarom? Dat valt moeilijk precies te achterhalen. "Maar als Schmitz tijdig verhuisd was naar het industrieterrein, was er geen probleem geweest. Nu zit het bedrijf aan alle kanten klem".

Hoe de zaak ook afloopt, volgens Van Rooij is het kwaad al geschied "De nu opgespoorde vervuiling is het topje van de ijsberg. Een stof als chroomtrioxide lost extreem goed op in water. Via de Boomgraaf en de Vlootbeek zijn jarenlang grote hoeveelheden chroom in het milieu terechtgekomen". Een link met de kankergevallen in de omgeving? Het impregneerproces brengt ook met chroom verontreinigde waterdamp in de lucht. Dat blijkt uit eerder onderzoek op terreinen waar geïmpregneerd hout onder de blote hemel uitdampt. "Chroomtrioxide, zwaar kankerverwekkend, kan via huid en de lucht, maar ook indirect via voedsel in het menselijk lichaam binnendringen."

In juni van dit jaar drong van Rooij bij de GGD Roermond aan op een gezondheidsonderzoek in de omgeving van de houthandel in Posterholt. De dienst zag daar geen heil in. En nog steeds niet. Woordvoerder Mertens: "Kanker komt veel voor en beeft veel oorzaken. Of hier sprake is van een uitzonderlijke sterfte? Dat is bij zo'n kleine groep mensen niet vast te stellen. Een direct verband met milieuproblemen in de buurt al helemaal niet".

Bij houthandel Schmitz in Posterholt liggen stapels geïmpregneerd hout zonder enige bescherming in de openlucht.