Huurverhoging en rente tonen de beschaving van een land en is af te meten aan het aantal daklozen, armen en voedselbanken ..... * * *

Kamervragen over de bouwfraude waarop het antwoord pregnant ontbreekt

Leo Verhoef homepage . . Politiek . . Klokkenluiders <==> SDN . . Kamerzetel 151 . . Kiesraad
Accountant Le Verhoef luidt de klok maar men houdt zich stokdoof


[terug]
De Telegraaf
 
 
       Negen jaar geleden was drs. Leo Verhoef (56) een goedbetaalde en gerespecteerde registeraccountant. Nu gaat hij als ´klokkenluider´ door het leven. Al jarenlang probeert hij aan te tonen dat vrijwel alle gemeenten en provincies met jaarrekeningen knoeien. Met deze polderfraude zijn volgens hem miljarden euro´s gemoeid. In zijn eenzaam avontuur nagelt hij bestuurders en accountants aan de schandpaal. Lange tijd streed hij tegen windmolens; nu krijgt Don Quichot langzaam maar zeker enige steun.

'Elke gemeente pleegt boekhoudfraude'

Niemand luistert naar ´klokkenluider´ in accountantsland

door EMILE BODE en BERTHE BEYDALS

 
 
WIJK BIJ DUURSTEDE, zaterdag
       De accountants hebben Leo Verhoef uitgekotst. Nadat hij in 1994 met anderhalve maand salaris en een flink gekorte ww-uitkering als zeikerd en onruststoker werd ontslagen, moet hij met parttime advieswerk de kost verdienen. Op dit moment heeft hij een ww-uitkering. Daarvan kan hij net de hypotheek betalen.
        De tweekapper in Wijk bij Duurstede ziet er echter onberispelijk uit en Verhoef maakt een strijdbare indruk. 'Ik ga mijn gevecht tot een goed einde brengen', zegt hij met overtuiging in zijn stem.
       Tot 1994 werkte Verhoef bij VB Accountants (later overgenomen door Deloitte & Touche), met veel gemeenten als klant. Hij ergerde zich mateloos aan het feit dat hij jaarrekeningen moest goedkeuren die volgens hem absoluut niet klopten. Zijn bevindingen zijn eigenlijk heel simpel: grote bedragen aan (vooral) inkomsten worden buiten de jaarrekening gehouden. Er wordt door gemeenten en provincies gegoocheld met reserves, subsidies, verplichtingen en investeringen waardoor er geen werkelijk beeld van de financiële positie en de echte omvang van de ontvangsten en uitgaven wordt gepresenteerd. Dat leidt ertoe dat de meeste gemeenten over veel meer geld beschikken dan zij in de rekening aangeven. Accountants doen aan deze boekhoudfraude mee door steevast goedkeurende verklaringen af te geven.
       Verhoef: 'De reden voor dit beleid laat zich raden. Op deze manier maken lastenverhogingen, bijvoorbeeld van de onroerendezaakbelasting, veel meer kans van slagen. Als je als gemeente bulkt van het geld, kun je moeilijk lastenverzwaringen doorvoeren, maar als je zegt dat de financiële stand van zaken uiterst penibel is, zijn vervelende maatregelen wél politiek haalbaar.'
        Verhoef heeft ongeveer 75 jaarrekeningen onderzocht. Hij zegt: 'Alleen al in het jaar 2000 hebben 30 gemeenten en de provincies het astronomische bedrag van 2,78 miljard euro verzwegen. De gemeenten doen zich dus veel armer voor dan ze in werkelijkheid zijn.'
       
Overschot
        Zo zouden volgens de officiële cijfers de overschotten van de gemeente Amsterdam vanaf 1998 slechts 13 miljoen euro bedragen. Verhoef becijfert echter een overschot van 2180 miljoen euro (zie kader). 'Een boekhoudfraude van 2167 miljoen euro en niemand in de gemeenteraad die dit aan de kaak stelt. Elke gemeente doet aan deze misleidende voorstelling van zaken mee en alle accountantskantoren keuren deze werkwijze goed. Gemeenten zijn immers geweldige klanten. Overigens heb ik niet de indruk dat er geld in de zakken van personen verdwijnt, maar daarom is het nog wel boekhoudfraude', zegt Verhoef met ingehouden woede in zijn stem.
       
'Er worden astronomische bedragen verzwegen'

Zijn toenmalige superieuren hadden geen boodschap aan Verhoefs beweringen. 'Ze zeiden: ´Leo, zo hebben we het altijd gedaan, dus jij moet niet zeuren´. Ik weigerde mijn handtekening onder deze accountantsverklaringen te zetten en werd de laan uitgestuurd. Ik kreeg van de kantonrechter anderhalve maand salaris, want ik was lastig en van het Gak de maximale strafkorting op mijn ww-uitkering, want ik was in hun ogen verwijtbaar werkloos. Dank u wel maatschappij.'
       Verhoef ziet binnen enkele minuten of een gemeente in de fout gaat. 'Ik vergelijk het saldo van verlies- en winstrekeningen met het eigen vermogen. Als die bedragen niet kloppen, zijn er baten en lasten buiten de jaarrekening gehouden.'
        De rekenmeester uit Wijk bij Duurstede is inmiddels de schrik van gemeenten, provincies, financiële ambtenaren, de Tweede Kamer, het kabinet en van andere organisaties. Toch worden zijn bevindingen in deze kring amper serieus genomen. Waarom is er nooit een raadslid dat zegt: ´Leo, dit gaan we tot op de bodem uitzoeken?´
       Hij zegt: 'Het grote probleem is dat de meeste raadsleden geen verstand hebben van het lezen van begrotingen en jaarrekeningen. Dat is niet verwonderlijk. De opleiding voor registeraccountant duurt minstens acht jaar. In het land der blinden is dus eenoog koning. Daar komt bij dat jaarrekeningen van gemeenten en provincies nodeloos ingewikkeld zijn. Voor een leek is het haast onbegonnen werk.'
       Wel wordt Verhoef steeds vaker door raadsleden en wethouders uitgenodigd om tekst en uitleg te geven, maar daarna gebeurt er meestal niets. 'Ik had in 1997 bijna alle fractiewoordvoerders uit de gemeenteraad van Wijk bij Duurstede bij mij op visite. Ze gaven me gelijk maar wilden tegelijkertijd het college van B en W niet afbranden. De belangen zijn immers groot. Ik heb ook wel eens een wethouder van Financiën gesproken die zei: ´Meneer Verhoef, u heeft het bij het rechte eind, maar als ik in de gemeenteraad toegeef dat ik het fout heb gedaan, kan ik binnen tien minuten mijn biezen pakken´.'
       De geringe respons ligt wellicht ook aan Verhoefs tactiek. Hij is geen geboren diplomaat. Zijn recente brief waarin hij minister Zalm de les leest, getuigt van weinig tact. Bovendien worden zijn vermoedens van boekhoudfraude niet altijd door keiharde feiten gestaafd. Verhoef zegt daarover: 'Het probleem is dat ik niet in de administratie van de gemeenten mag duiken en daarom is het moeilijk om voorbeelden van inkomsten en uitgaven te geven die verkeerd geboekt zijn. Dat zou het werk van raadsleden moeten zijn, maar die bezitten veelal niet de kennis en dat is jammer, want in de wet staat dat je burgers niet mag belazeren.'
       Toch blijft de kruistocht van Leo Verhoef niet onopgemerkt. In menig raadsdebat valt zijn naam.
        De ´klokkenluider van Wijk´ heeft tot op heden vijftien accountants voor de Raad van Tucht voor Accountants gesleept. Alle zaken heeft hij verloren. Overigens erkent de Raad van Tucht wel dat er baten en lasten buiten de rekeningen zijn gehouden, maar dit zou niet verboden zijn. De uitspraken van de Raad zijn overigens voor een gewoon mens niet te begrijpen. Leo Verhoef is nu in beroep gegaan bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven.



Leo Verhoef, de ´klokkenluider´ van Wijk bij Duurstede. 'In de wet staat dat je burgers niet mag belazeren."
FOTO: GLENN WASSENBERGH

       Ook heeft hij bij de politie dertien aangiften van boekhoudfraude gedaan. Op hun beurt hebben de accountants van de gemeente Wijk bij Duurstede en Gorinchem Verhoef bij de Raad van Tucht aangeklaagd omdat hij kritiek op de accountants en op de gemeenten heeft. De eerste zaak won Verhoef. Het is namelijk niet verboden een kritische burger te zijn. De tweede zaak loopt nog.
       
Boekhoudfraude
        Andere wapenfeitjes: naar aanleiding van Verhoefs onderzoek heeft een CDA-raadslid in Amersfoort als enige tegen de jaarrekening 2002 gestemd. Leefbaar Rotterdam neemt de aantijgingen van Verhoef intussen zeer serieus. Het Limburgse PvdA-Statenlid Hein Tilborghs schreef onlangs in Binnenlands Bestuur: 'Misschien is de term boekhoudfraude te sterk, maar Verhoef heeft wel een punt als hij constateert dat elementaire administratieve beginselen met voeten worden getreden. Als gemeenten en provincies genoegen nemen met een nietsluitende administratie, deugt er iets niet en zoiets zet de deur open voor misbruik en fraude.'
       Verhoef: 'Je moet een beetje mazzel hebben. De Nederlandse euroambtenaar Paul van Buitenen heeft als klokkenluider uiteindelijk ook een omvangrijke fraude in de Europese Commissie aan het licht gebracht, nadat hij jarenlang werd genegeerd. Ik merk nu ook een toenemende belangstelling voor mijn onderzoeken. Dat is niet verwonderlijk. Wereldwijd worden de praktijken van grote accountantskantoren aan de kaak gesteld en in eigen land hebben we de bouwfraude en de boekhoudfraude bij Ahold.'
       
Begrip
        Voor de vier grote accountantskantoren in Nederland is Verhoef een melaatse. Hij kan in deze bedrijfstak nooit meer een baan vinden omdat hij zijn eigen nest heeft bevuild. Toch is er ook begrip uit deze wereld, al gebeurt dat meestal niet openlijk. Verhoef:
       'Laatst sprak ik met een accountant van KPMG die ik voor de Raad van Tucht had aangeklaagd, omdat hij de jaarrekening van de provincie Utrecht goedkeurde. Voor de zitting wilde hij met mij praten. Het werd een alleraardigst gesprek. De man gaf mij gelijk, maar zei ook dat alle andere accountants zo te werk gaan en hij wilde geen belangrijke klant verliezen. Dus tijdens de zitting weersprak hij al mijn kritiek.'
       Van de Haagse politiek verwacht Verhoef weinig steun. 'De wethouders van de grote steden zijn weer vriendjes van gedeputeerden. De provincie wordt gecontroleerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken, maar daar zaten achtereenvolgens oud-burgemeester Peper van Rotterdam en de voormalige directeur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) Klaas de Vries. Nu is Johan Remkes minister en die was ooit gedeputeerde in Groningen. Ze hebben dus allemaal boter op hun hoofd.'
       Prof .dr. J.H. Blokdijk is een van de mensen die Verhoef wel steunen. Hij is niet de minste. Blokdijk was topaccountant en vennoot bij KPMG en hoogleraar accountancy aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij zegt: 'Verhoef is een prima accountant en ik denk dat hij goed werk verricht. Dat het niet meezit, betreur ik. Ik vind dat accountants en gemeenten niet erg ontvankelijk zijn voor zijn kritiek. Aan de andere kant schiet Leo soms uit zijn slof en dat is ook niet verstandig. Hij heeft gelijk als hij beweert dat raadsleden geen verstand hebben van jaarrekeningen. Of gemeenten veel rijker zijn dan ze doen voorkomen, kan ik niet beoordelen. Niet voor niets zei de huidige PvdA-leider Wouter Bos als staatssecretaris van Financiën dat zelfs het rijk geen inzicht heeft in de vermogens van de gemeenten. Ik weet niet hoe lang Verhoef nog een luis in de pels blijft. Ik zou het wel leuk vinden als hij eens wat meer erkenning krijgt. Je kunt niet eeuwig klokkenluider blijven.'
       Verhoef: 'Wedden dat ik gelijk krijg. Straks zijn er enorme tekorten bij de aanleg van de Noord/Zuidlijn in Amsterdam. Dan zegt die wethouder Dales dat hij toevallig een meevaller heeft om deze kosten te dekken. Dat is dan die meevaller die buiten de boeken is gebleven.'
       



 


20 september 2003