Door R.M. Brockhus voor het blad: Liberté, Egalité, Fraternité van de JOVD Ontwikkelingshulp een last, een lust, of beide ?? Op 2 augustus 1986 schreef ik het verhaal over het drama van de schuldenproblematiek van de Derde Wereld, en mede in het perspectief van de ontwikkelingshulp die wij geven. Onlangs werd door de OESO bekend gemaakt dat ondanks het amortiseringsproces van schuldkwijtschelding in internationaal verband, de situatie van de meeste ontwikkelingslanden niet verbeterd is. De internationale schuld is sinds 1986 nominaal verder opgelopen naar 3,4 biljoen gulden. De Noord-Zuid problematiek is daarmee feitelijk niet veranderd. De heer Bolkestein opperde onlangs t.a.v. de ontwikkelingshulp dat daarop flink bezuinigd kon worden, omdat de uitgaven die Nederland doet feitelijk geen resultaat blijken te hebben, en al helemaal geen rendement. Elke investering in de economische ontwikkeling van de Derde Wereld is zijns inziens weggegooid geld, dat beter voor lastenverlichting van de burgers in Nederland aangewend kan worden. Of zijn visie enige realiteitswaarde heeft, valt nog te bezien. Maar laten we eerst mijn visie van 1986 eens vergelijken met de situatie van vandaag. We schrijven: 2 augustus 1986 CREDITNOTA VAN DRIE BILJOEN Het schandaal van de "Mississippi Luchtbellen" is een bekend gegeven uit de economische geschiedenis. Vóór de Franse Revolutie werd de economie gedragen door kapitale bezittingen van landgoederen in Z-Amerika. Die bezittingen waren toen de grondslag van nationale en internationale handel en de financiering van de (Franse) staatshuishouding. De uitgifte van assignaten (aandelen van stukken grond) en de waardestijging van deze assignaten was een belangrijke financieringsbron van de uitgaven van de Franse overheid, die daarmee een economische ontwrichting veroorzaakte die uitmondde in een volksopstand. De guillotine maakte vervolgens een abrupt einde aan de woekering van het kapitaal in die tijd. Een vergelijking met het American Land Program van Rienk Kamer in dit tijdsgewricht is heel treffend. De kenmerkendste eigenschap van landgoederen is namelijk dat ze zo buitengewoon "onroerend" zijn. Men kan een landgoed niet - hoe spijtig voor veroveraars - meenemen, en de waarde ervan wordt dan ook bepaald door het economisch gebruik en de appreciatie. Zoals de tulpenbollen van toen, de landgoederen in de 18e eeuw, en de stukken woestijngrond van het ALP van vandaag geen enkele echte economische waarde hadden, heeft ook de schuld van de Derde Wereld aan ons geen enkele reële waarde. De vorderingen die het rijke Westen op de Derde Wereld meent te hebben zijn slechts gebaseerd op een rekenkundig gegeven, waarbij de waarde van die duizenden miljarden guldens kunstmatig in stand wordt gehouden. Door internationale afspraken en de macht die de rijke landen op de Derde Wereld uitoefenen, blijft de situatie vooralsnog in evenwicht. Maar op het onvermijdelijke moment dat de kruik voor de laatste keer te water gaat, zal blijken dat deze schuld van de Derde Wereld - net als de assignaten van toen - een gigantische luchtbel is. De Franse Revolutie was het directe gevolg van die ineenstorting, met alle ellende voor de bevolkingen van dien. Het internationale bankwezen zal in elkaar kunnen klappen, en de economieën in het rijke Westen met zich meesleuren in de ondergang. De maatschappelijke, politieke en militaire gevolgen daarvan zijn niet te overzien. Toch is er een uitstekende oplossing te bedenken om aan deze catastrofe te ontsnappen. Wanneer wij de oorzaken en verhoudingen in het juiste perspectief gaan zien, is de oplossing eigenlijk voor de hand liggend. De kern van de huidige crisis ligt in het gegeven dat we verzuimd hebben in die Derde Wereld een redelijke "toegevoegde waarde" aan te laten brengen in de productie die zij ons leveren. Wij betalen nog steeds en in toenemende mate slechts minimale prijzen voor de import van vrijwel uitsluitend grondstoffen, die met slavenarbeid worden geproduceerd. Eindproducten kopen wij nauwelijks van hen, maar verkopen doen we ze wel. De verhoudingen zijn helemaal scheef gegroeid, en groeien nog steeds schever. Apocalyptische calamiteiten zijn onvermijdelijk, dan tenzij we de zaken recht gaan trekken in ons eigen belang en in het belang van de Derde Wereld. Wij zullen de Derde Wereld een nabetaling moeten doen voor hetgeen wij hebben nagelaten te betalen. Die nabetaling is niet geheel toevallig net zo groot als de totale schuldenlast van de Derde Wereld. Namelijk: DRIE BILJOEN GULDEN (3.000.000.000.000) U schrikt natuurlijk wel van deze rekening op uw bord, want betalen moet u toch. Daaraan valt echt niet te ontkomen. U kunt lang schuiven, rekken, manipuleren, en zelfs de economische natuurwetten op hun kop proberen te zetten, door net te doen alsof zij (de Derde Wereld) een schuld aan ons hebben. We kunnen de dollar voor heilig laten verklaren en tot norm verheffen. We kunnen het IMF en de Wereldbank de regels laten spellen, en geld nog als een "ruilmiddel" blijven zien, terwijl dat allang niet meer het geval is. De kruik en het water, weet u nog? Zo'n tweeduizend jaar geleden veranderde iemand water in wijn en redde daarmee een groot feest omdat de wijn te snel op was. Laten wij eens proberen ook zoiets te doen, maar dan met die geweldig grote schuldenlast van de Derde Wereld; en deze te veranderen van een immens probleem in een zegen voor de samenleving. Het Westen neemt het initiatief en zendt de Derde Wereld een CREDITNOTA. Bovendien komen we dan niet voor verrassingen te staan wanneer de schuldenluchtbel uit elkaar spat. U denkt waarschijnlijk met een brede grijns op het gezicht dat de auteur volkomen geschift zal zijn. We gaan toch niet zomaar drie biljoen gulden van onze "zuurverdiende centjes" weggeven !!? Er komen dan onmiddellijk twee wezenlijke vragen naar voren. Hebben wij dat geld wel werkelijk verdiend ?? Wanneer die luchtbel niets waard blijkt te zijn, wat geef je dan weg ?? De antwoorden zijn redelijk eenvoudig. We hebben het geld niet VERDIEND maar GENOMEN, door te weinig te betalen en te weinig te kopen. Wanneer wij met een groots gebaar de lege dop teruggeven, dan blijkt ons EIGEN BELANG uitstekend gediend te zijn. Het scenario ziet er ongeveer zo uit: De schuld van de Derde Wereld vervalt tegen de CREDITNOTA van de industriestaten. De industriestaten nemen de afbetalingsverplichtingen aan het bankwezen pro rata over. (crisis bezworen) De schuldovername wordt bij de staatsschuld in elk land bijgeschreven met tegenboeking bij de Wereldbank. Door het wegvallen van betalingen voor aflossing en rente stijgt de koopkracht van de Derde Wereld direct met ca. 500.000.000.000 (vijfhonderdmiljard) per jaar. Circa 60% van deze nieuwe koopkracht komt weer terecht in de industriestaten, waardoor werkgelegenheid in het rijke Westen ontstaat voor 7.500.000 mensen met een gemiddeld bruto-inkomen van f. 40.000 per jaar. Bij elke baan voor de export ontstaan er tevens nog eens twee andere indirecte arbeidsplaatsen voor de toelevering en de dienstverlening enz. enz. De totale werkgelegenheid groeit in het rijke Westen met 22.500.000 arbeidsplaatsen. De meeropbrengsten uit belastingen en het wegvallen van sociale uitkeringen, leveren de industriestaten tenminste 1.000.000.000.000 per jaar op; zodat de schuld van de Derde Wereld binnen drie jaar is afbetaald. Door productiviteitsstijging voor de binnenlandse markten en de groei daarvan, stijgen de belastingopbrengsten nog eens met minstens 10% extra, zodat bij 'n gematigde loonstijging ook de staatsschuld snel kan verminderen. De voedseloverschotten uit het Westen vinden dan snel hun weg naar de Derde Wereld waardoor niet elke dag 40.000 kinderen behoeven te sterven van de honger. Onze boeren behoeven dan niet meer geplaagd te worden met superheffingen en te lage opbrengsten voor hun producten. De EEG-perikelen en Pasta-oorlogen met de Amerikanen zijn dan ook verleden tijd. Conclusie: U ziet nu dat het geven van deze "CREDITNOTA" aan de Derde Wereld ons geen windeieren zal leggen. Dat is een ontzettend groot geluk voor de hongerenden in de Derde Wereld, maar ook voor de werklozen in onze "beschaafde" industriestaten. Want zonder het eigenbelang en/of de angst gebeurt er meestal niets. De wijsgeer Confucius zei ooit: "Om geld te kunnen verdienen moet men het eerst weggeven". Dit laat duidelijk zien, dat wij het geld nog steeds niet begrepen hebben. Diegene, die kan zeggen wat geld "werkelijk" is kan de Derde Wereldoorlog mogelijk voorkomen. In ieder geval verdient deze een voordracht voor de Nobelprijzen voor de economie en voor de vrede.