Wie niets heeft kan niets verliezen

Haha, de Verenigde Naties hebben 1996 uitgeroepen tot het Internationale Jaar van de "Uitbanning van de Armoede".

Armoede in Nederland? Er wordt nog wat schuchter en verlegen over gesproken. Het begrip lijkt ver verwijderd van de droge Sahel-tv-beelden. We hebben het nog maar eens even opgezocht; volgens de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties, de FAO, zijn op dit moment meer dan 800 miljoen (!) mensen chronisch ondervoed op deze aardbol. Schande, schande, schande dus. Je kunt er niet omheen; de taal dient helder uitgesproken te worden.

Ook in Nederland is er sprake van een stijgende armoede. Meer en meer mensen die duidelijk onder het bestaansminimum terecht gekomen zijn. Het bestaansminimum is dan gedefinieerd als een (geld)bedrag waarmee je je vaste lasten kunt betalen, schulden in toom kunt houden, er enigszins een sociaal leven op na kunt houden en jezelf, en diegenen waar je verantwoordelijkheid voor voelt, gezond van lijf, hersens en leden kunt houden. Dat is toch niet teveel gevraagd in een land waar projecten uit de grond worden gestampt die vele tientallen miljoenen guldens weg laten vloeien in BMW- en tweede-villa's bezittende geldwolven?

De zichtbare tegenstellingen nemen hand over hand toe. Een mooie brug bij Zaltbommel, zeker, maar waar gaat het om? De kop van de file is een paar kilometer meter verplaatst. Een file die bij het huidige kortzichtige economische beleid een permanent gegeven is (stress, stress!).

Een tropisch zwemparadijs voor Den Bosch, dat geëxploiteerd gaat worden door de familie Lips & Co (Libema). Honderd miljoen gulden wordt daar door de gemeenschap ingestoken: 67 miljoen voor de zwemfaciliteiten, 14 miljoen voor het nieuwe stadion voor FC-Den Bosch en 14 miljoen voor de STRUCTUURWEG. Bingo! En dan de gedwongen tewerkstelling, de jacht naar meer, de idiotie dat iemand vijftig kilometer per dag heen en weer moet scheuren om zijn dag te slijten in een betonnen zieke kolos waarvan de ramen niet eens meer op een kier gezet kunnen worden.

Kijk bijvoorbeeld eens mee naar een bedrijf als Shell. De netto-omzet van alle Shell-bedrijven samen was in 1994 ruim 170 miljard gulden, dat is 170.000 miljoen gulden; de netto winst in dat jaar was 11,3 miljard, oftewel 11.300 miljoen gulden. Per uur betekent dat een verkoop voor bijna 20 miljoen gulden aan producten, dat is voor iets minder dan 5400 gulden per seconde, dag in dag uit. De winst per uur was bijna 1,3 miljoen gulden (360 gulden per seconde!). En wat te denken van de enorme kapitalen die er in zogeheten 'kunstbanen' wordt gestopt. In NRC 02021996 staat hierover het volgende te lezen:

"Aan banenpools, JWG-banen, experimenten met behoud van uitkeringsgelden, de Wet sociale werkvoorziening en 40.000 'Melkert-banen' geeft minister Melkert in 1996 6,2 miljard gulden uit (...)" Prof. Dr. S. van Wijnbergen, (hoogleraar staatshuishoudkunde aan de Universiteit van Amsterdam, km), wijst er op dat slechts 2 procent van de 21.000 banenpoolers - kosten in 1996: 545 miljoen gulden- na een jaar aan het werk is (...)

De problemen met de Jeugdwerkgarantiewet - 21.000 jongeren a 360 miljoen gulden - waarbij een derde van de gegadigden thuis blijft bij gebrek aan banen, geven volgens de hoogleraar "ook te denken" (...) Het meest meedogenloos is van Wijnbergen echter voor de banenplannen van Melkert (...) Om iemand in de sociale werkvoorziening of een Melkertbaan actief te houden is jaarlijks all in 40.000 gulden gemoeid.

Het totale 'banencircus' houdt dit jaar voor 6,2 miljard gulden 190.000 mensen van de straat (...) Daar komt nog bij dat er, zelfs in het best ontworpen banenplan, verdringingseffecten zullen optreden. Een door Melkert gefinancierde groenvoorziener houdt bijvoorbeeld een particuliere groenvoorziener van het werk. "Verdringing plus financieringslast bij elkaar geven aan dat banenplannen meer werk vernietigen dan creëren".

Duidelijke taal, dat kan de Bossche wethouder Goedhart van Sociale Zaken en Sport (want hij is een fervent waterskier, vandaar) in zijn goed gevulde zak steken. Dit heerschap schijnt namelijk nog steeds overtuigd te zijn van het sprookje dat iedereen die wil werken ook kan werken. Hier in Den Bosch speelt bijvoorbeeld het volgende: van de ruim 5500 mensen die afhankelijk zijn van een uitkering van de Sociale Dienst zitten er 4000 in 'categorie 4'.

Deze sociale dienstambtenaren term, vast en zeker afkomstig van nABW-architect Frerichs, betekent in gewoon Nederlands hopeloze gevallen; langdurig werkloos, moeilijk bemiddelbaar, wat ziekjes, te oud, de verkeerde huidskleur, het verkeerde accent, ga zo maar door. En dan worden de massale kortingen op de bijstand er door gedrukt met de krachtterm "werk, werk en nog eens werk". In de nieuwe Algemene Bijstandswet staat krachtig beschreven dat de bijstand een tijdelijke situatie moet zijn. Mensen moeten aan het werk. En wanneer het stadsbestuur ons dan voorrekent welk werk zij in haar hoofd heeft dan rollen er enkele tientallen Melkertbaantjes uit.

Het is toch allemaal gruwelijk absurd aan het worden. De repressie vanuit de Sociale Dienst neemt langzamerhand dictatoriale vormen aan. Mensen worden gechanteerd, bespioneerd, dienen hun hele hebben en houwen voor minder dan een bestaansminimum op tafel te leggen. De kafkaiaanse werkelijkheid wordt mooi weergegeven met het gegeven dat Sociale Dienst personeel momenteel druk bezig is met 'agressie-trainingen'. Dat zullen inderdaad ze hard nodig hebben...