van 2 maart 2001
|
|
Hoge Raad dekt grootschalige milieuvervuiling
Overheidsdienaren zijn immuun voor strafvervolging dankzij de Pikmeerarresten van de Hoge Raad. Dit leidt ertoe dat een milieuschandaal van internationale omvang zich onbestraft kan voortzetten. Klokkenluider Ing. Ad van Rooij vecht door, maar stuit op een samenspanning van overheid, industrie en Justitie. "Het ministerie van VWS heeft aantoonbaar valsheid in geschrift gepleegd."
Henk Rijkers
Geïmpregneerd hout is levensgevaarlijk voor de mens. Het bevat de zeer kankerverwekkende stoffen chroom en arseen. Deze stoffen kwamen (onder andere) ook vrij bij de grote brand van mei 2000 bij de chemische afvalverwerker ATF in Drachten. Vorige week is door het tussentijds uitlekken van een rapport de vrees ontstaan dat de gevaren voor de volksgezondheid veel groter zijn dan aanvankelijk werd toegegeven. In een snel persbericht heeft de provincie Friesland de onrust proberen te sussen. De onderzoekscommissie heeft besloten geen mededelingen te doen totdat het rapport is afgerond. De opschudding over ATF doet merkwaardig aan tegen de achtergrond van het feit dat diezelfde stoffen via geïmpregneerd hout grootschalig in het milieu gebracht worden. Hoe dat kan? Omdat de Nederlandse rijksoverheid in dit milieumisdrijf zelf de hoofdschuldige is.
Foto: Sandra Peerenboom
|
| Ad van Rooij wijst op "legale dumping van chemisch afval via hout": streng verboden afvalstoffen worden in hout geperst om via een omweg alsnog in het milieu te belanden. |
Inmiddels klinkt die boodschap niet zo vreemd meer. Na Srebrenica en de Herculesramp, na de rampen in de Bijlmer, Enschede en Volendam dringt het tot steeds meer Nederlanders door dat het land waar "alles zo goed geregeld is" een illusie was. De burgemeesters roepen deze week op tot het naleven van de regelgeving en het beëindigen van de gedoogcultuur. Duidelijk is zichtbaar geworden dat de overheid haar verantwoordelijkheid graag verstopt in 'onafhankelijke' onderzoeken, die vermijden hoofdschuldigen aan te wijzen en vluchten in het 'lessen trekken voor de toekomst'. Uit de vuurwerkramp in Culemborg bleek echter weer dat de overheid die lessen helemaal niet wil leren. Vorige week vroeg de Tweede Kamer aan minister Korthals te onderzoeken hoe de rijksoverheid in voorkomende gevallen voor de strafrechter kan worden gebracht.
Convenanten
De Hoge Raad schermde in de jaren negentig de overheid af tegen strafvervolging door middel van de twee zogenaamde Pikmeerarresten (1996 en '98). In november 1999 deed het ministerie van Justitie een persbericht uitgaan waarin het kabinet op advies van de Raad van State het rijk definitief immuun verklaarde. Het vond nauwelijks weerklank in de media. (KN reageerde overigens wel, met een commentaartje onder de verbaasde kop 'Kan dat zomaar?') Strafrechtelijke immuniteit is een uitnodiging tot criminaliteit, ook voor staatsdienaren.
Volgens Ing. Ad van Rooij uit Olland (bij Sint-Oedenrode) is die mogelijkheid niet onbenut gebleven. Hij beschuldigt de overheid ervan convenanten te hebben gesloten met de industrie die uiterst schadelijk zijn voor de volksgezondheid. Zijn jarenlange strijd tegen de giftige Wolmanzouten in geïmpregneerd hout trok de nodige publiciteit. Hij werd in het gelijk gesteld door het Europese Hof, de Raad van State en enkele Kamerbrede moties. Dertien jaar na Van Rooij geeft ook het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) toe dat het geïmpregneerde hout in schuttingen, pergola's en picknicktafels "mogelijk schadelijk voor de gezondheid" is.
|
'Vaak komt het voor dat malafide bedrijven samengaan met de overheid.' | |
Dat Van Rooij in essentie gelijk heeft, wordt inmiddels door geen deskundige meer betwijfeld. Toch levert hij nog steeds een dagelijks gevecht met overheid en justitie. Hij voerde al meer dan duizend rechtszaken. Zoals burgemeester Zijlmans van Beuningen een tegenstander liet oppakken voor psychiatrisch onderzoek (zie kolom blz. 13), zoals Defensie Fred Spijkers langdurig psychiatriseerde, precies zo stuurde burgemeester Schriek van Sint Oedenrode een 'vertrouwensarts' op Van Rooij af. Maar niet alleen het openbaar bestuur, ook rechters, Openbaar Ministerie en Raad van State, alles wordt volgens Van Rooij door de politiek aangestuurd, opdat zij zelf maar buiten schot kan blijven.
Hoge Raad dekt af
"De Hoge Raad, ons hoogste rechtscollege, heeft met zijn Pikmeerarresten de mogelijkheid gecreëerd dat ministers via convenanten straffeloos met bedrijven samenspannen", zegt Van Rooij. De funeste uitwerking van de Pikmeer-jurisprudentie leek hem zo evident dat hij om cassatie vroeg bij de Procureur-Generaal bij de Hoge Raad, Mr. Ten Kate. Tegen uitspraken van de Hoge Raad is geen cassatie mogelijk, liet deze Van Rooij op 16 februari weten. "De Hoge Raad dekt zo zware milieucriminaliteit af", zegt Van Rooij. "Is het niet ongelofelijk? Intussen raakt het milieu steeds verder vergiftigd met stoffen die door de EU al lang geleden ten strengste verboden zijn."
Een voorbeeld: Een kubieke meter geïmpregneerd hout bevat twee kilo arseenzuur en drie kilo chroom VI zuur. Beide stoffen staan op de zwarte lijst en horen bij de kwalijkste kankerverwekkende stoffen die bekend zijn. Chroom VI zuur is bovendien genotoxisch, dat wil zeggen dat er geen veilige drempel voor is. Eén molecuul chroom VI kan al op termijn kanker veroorzaken. Nederland laat kinderen spelen met hout dat er vol mee zit. Eenmaal opgelost in regenwater dringen de stoffen dwars door de huid heen. Een producent hield 'vrijwillig' op met impregneren, toen hij een kleinkind aan de Wolmanzouten had verloren.
'Legale dumping'
Hoe dit heeft kunnen gebeuren, is alleen te begrijpen met enige kennis van de bestrijdingsmiddelenwet. Op basis hiervan laat het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen (CTB) nieuwe stoffen toe. Het bekijkt echter alleen de giftigheid van een bestrijdingsmiddel wanneer het gebruikt wordt en niet wanneer het afval geworden is. Volgens Van Rooij een kolossale blunder van de betrokken ministers en het controlerend parlement, dat dacht te scoren bij de milieubeweging omdat impregneren het tropisch hardhout kon vervangen.
Nu wil de politiek zijn fout niet meer toegeven en de wet repareren, uit angst voor gezichtsverlies en onbetaalbare schadeclaims. Van deze verlegenheid profiteert de Vereniging van Houtimpregneerinrichtingen Nederland (VHN), in het bijzonder het grootste en dominerende bedrijf daarin, Hickson Garantor BV te Nijmegen. De overheid heeft er belang bij dat haar gezicht bewaard blijft, Hickson c.s. dat ze hun gang kunnen gaan. Zo kan het gebeuren dat streng verboden afvalstoffen in hout geperst worden om via een omweg alsnog in het milieu te belanden. "Legale dumping van chemisch afval via hout", vat Van Rooij samen.
Hoe gaat een en ander in zijn werk? Hickson Garantor BV haalt afval op bij de metaalindustrie en maakt dit uiterst gevaarlijk goedje geschikt als houtimpregneermiddel. Voor het resultaat vraagt het toestemming aan bij de CTB en krijgt die ook, want het CTB mag het middel alleen maar beoordelen in de productie- en gebruikersfase. Bovendien doet het dit op basis van een beoordeling uit 1992 door Hickson zelf. Niet verbazend dat volgens dit eigen rapport het milieunadeel wel meevalt. In 1995 moest Van Rooij bij de Raad van State in zijn strijd tegen de Wolmanzouten een nederlaag incasseren. Reden: de Raad baseerde zich op de Adviseur Beroepen Milieubeheer, die zich beriep op het RIVM, die zich beriep op....het Hickson rapport.
Collusie
Hoe is deze wantoestand te verklaren? Hoe kan het dat overheid en bedrijfsleven afgedekt door justitie met flagrante overtreding van stringente EU-bepalingen de volksgezondheid ernstig benadelen? De criminoloog prof. dr. Frank Bovenkerk, bekend van de IRT-affaire, verzocht al in 1993 bij mr. Ficq, toen hoofdofficier van Justitie in Den Bosch (inmiddels procureur-generaal) een onderzoek in te stellen. Ondanks het feit dat hij de zware georganiseerde milieucriminaliteit in zijn portefeuille heeft, weigert mr. Ficq dit tot op de dag van vandaag.
In zijn brief wijst Bovenkerk erop dat grote milieudelicten vaak zijn blootgelegd door uitzonderlijk vasthoudende eenlingen (klokkenluiders, zouden we nu zeggen): "Bij georganiseerde misdaad denkt men vaak aan regelrechte omkoping of chantage van ambtenaren, maar dat hoeft geenszins het geval te zijn. Vaak komt het voor dat malafide bedrijven samengaan met de overheid omdat hun belangen parallel lopen en een probleem wordt opgelost. In de criminologische literatuur wordt dat verschijnsel 'collusie' genoemd. Van Rooij's hypothese dat in het onderhavige geval enkele bedrijven met het impregneren van hout aan een milieudoelstelling van de overheid tegemoet kwamen en dat men onder de vorige minister van VROM een convenant heeft gesloten; dat nu gebleken is dat het impregneren een gevaar oplevert; dat men toch niet op de afspraak terugkomt omdat er teveel aan goodwill en prestige is geïnvesteerd, dat alles komt op mij over als geloofwaardig."
'Groene stroom'
Met de onoverzienbare schade aan de gezondheid door het uitlogen van chroom en arseen uit het geïmpregneerde hout is het verhaal nog niet uit. Voor het wegwerken van het gebruikte hout zijn even lucratieve als voor de volksgezondheid funeste oplossingen bedacht. Zo wordt het vermalen tot houtspaanders en tot spaanplaat geperst. Ook worden de giftige houtspaanders aangeboden als 'biomassa' aan elektriciteitscentrales, die het verbranden. De resterende vliegas is grondstof voor cement, beton en asfalt.
|
'Ze verwekken kanker bij metselaars, bouwvakkers en wegwerkers.' | |
De zware metalen raken zo op een onoverzichtelijke manier door het milieu verspreid, zonder dat ze ook maar een fractie minder gevaarlijk worden. Ze verwekken kanker bij metselaars, bouwvakkers en wegwerkers. De energie uit deze biomassa bieden de energiebedrijven aan als 'Groene stroom'. De milieubewuste consument mag daar zelfs extra voor betalen. Nog gekker is de KOMO-keur voor het giftige, met chroom en arseen geïmpregneerde hout. Wie als particulier met dergelijk hout bouwt, kan een milieusubsidie krijgen tot maximaal 75 procent. "Subsidie om jezelf en je gezin te vergiftigen", zegt Van Rooij.
Fraude minister Borst
De betrokkenheid van de overheid blijkt overtuigend uit de valsheid in geschrift van het ministerie van VWS waarvan Van Rooij de bewijsstukken op tafel legt. "Het in de Wolmanzouten voorkomende arseenzuur wordt bij bindende EG-verordening 142/97 als extreem gevaarlijk geclassificeerd en mag op grond daarvan zeker niet met het geïmpregneerde hout over geheel Nederland en vanuit Nederland over heel Europa worden verbreid. Onder druk van Hickson BV verandert de minister van VWS op de toelating arseenzuur in het niet bij EG-verordening verboden arseenpentoxide, terwijl het spul in het impregneermiddel toch echt 'gewoon' arseenzuur is gebleven. Gewoon fraude dus, die onbestraft zal blijven dankzij de Pikmeerarresten. De milieu- en gezondheidsschade zal op termijn voor miljoenen mensen catastrofaal zijn", stelt Van Rooij. "Het gaat om een chemische ramp die ons op kousenvoeten besluipt, zonder grote explosies of rookwolken."
De brand bij ATF in Drachten in mei 2000 toont aan dat zelfs wanneer er wel grote rookwolken zijn, het de grootste moeite kost de volledige milieuschade openbaar te maken. Het bodemonderzoek van de provincie Friesland zal door de ontstane onrust vroeger gepresenteerd worden dan oorspronkelijk gepland. Het blijft alleen verbazen dat dezelfde stoffen waarvan het vrijkomen algemeen als een ramp wordt beschouwd, vrijelijk in tuinhuisjes, schuttingen en op kinderspeelplaatsen mogen voorkomen. "In Drachten is het een milieuramp, in hout verwerkt kun je er milieusubsidie voor krijgen", zegt Van Rooij. "Kunt u het nog volgen?"
|