BIB in Basel: Bevries giftige leningen, zoals Japan sinds 1987 dat allang doet !
Nobelprijswinnaar dr. Jan Tinbergen schreef mij: 'Van geld heb ik geen verstand'
van 26 maart 2009 Japan spaart zich arm Een rijk land met een rente van ongeveer nul, dat klinkt als een economisch paradijs op aarde. Maar de werkelijkheid in Japan is anders. De economie is al jaren aan het sukkelen, de werkloosheid groeit en de Japanners maken zich grote zorgen over hun toekomst. Daarom sparen ze zoveel ze kunnen en juist door dat sparen komt de economie maar niet uit het dal. De Centrale Japanse Bank heeft nu de nieuwste truc uit de kast gehaald. De bank gaat meer geld in omloop brengen om de inflatie te vergroten. Een land waar de inflatie bewust wordt aangejaagd, daar moeten ze wel ten einde raad zijn. Al tien jaar gaat het niet goed in Japan. De sterkste Aziatische tijger loopt kreupel rond en tot nu toe is het medicijn niet gevonden. De Japanse regering heeft wel tientallen miljarden in de economie gepompt, maar de resultaten waren mager. Diverse bedrijven profiteerden weliswaar van de hogere overheidsbestedingen, maar ze gingen niet over tot de gehoopte investeringen. Bedrijven reageren eigenlijk net zoals hun werknemers: waag zo weinig mogelijk, blijf op de yens zitten. De voortdurende verlaging van de rentestand is ook al geen remedie gebleken. ‘Normaal' gaan consumenten bij een lagere rente meer kopen en bedrijven meer investeren. Maar in Japan gebeurde dat nu juist niet. Ook de handelsbalans bleef positief. Japan exporteert nog steeds meer dan het importeert en het gevolg is dat de yen in waarde stijgt. Die harde yen bemoeilijkt een herstel van de Japanse economie. Afgezien van consumenten die weigeren fors te consumeren en bedrijven die weinig trek hebben in flink investeren, heeft Japan nog twee grote problemen. Ten eerste is de staatsschuld gigantisch gegroeid. Voor de financiering van alle stimulerende maatregelen heeft de overheid obligaties uitgegeven en zich zwaar in de schulden gestoken. Kort geleden liet de minister van financiën weten dat de overheidsfinanciën "op het punt van instorten" staan. (red.: onmogelijk bij een rentestand en inflatie van NUL procent). Ten tweede gaan de banken gebukt onder zogenaamde ‘slechte' leningen. Lang geleden hebben ze geld geleend aan bedrijven zonder zich al te veel te bekommeren om de kredietwaardigheid. Nu de economische groei tot staan is gekomen en veel bedrijven het slecht doen, is het de vraag of de banken hun leningen ooit terugkrijgen. Het totaal aan ‘slechte' leningen wordt geschat op zo'n 600 miljard gulden. Elke Japanse premier heeft beloofd dat hij de bankensector zal saneren, maar het is er nog steeds niet werkelijk van gekomen. Een groot obstakel voor het oplossen van de problemen is de politieke cultuur in Japan. De grootste partij, de LDP, regeert al vijftig jaar en heeft een web van relaties en verplichtingen met het bedrijfsleven en maatschappelijke groepen. De LDP is bijvoorbeeld veel verschuldigd aan de bouwsector en weigert maatregelen om de bouw te saneren. De bouw heeft op haar beurt torenhoge leningen bij banken. Ook de psychologie speelt een rol. Traditioneel zijn Japanners spaarders en geen uitgevers. In Japan houden de mensen van zekerheden, van ‘vastigheid'. In onzekere economische tijden zijn dat nu juist niet de eigenschappen waar economen op zitten te wachten. In Japan is door dit alles een ‘milde deflatie' ontstaan. Dat betekent dat de prijzen dalen en dat een deflatiespiraal dreigt. Om dat laatste gevaar te keren heeft nu dus de Centrale Bank ingegrepen. Ze gaat yens bijdrukken en koopt er staatsobligaties mee. De gevolgen: er komt meer geld in omloop waardoor de deflatie verandert in inflatie en de staatsschuld vermindert. De overheid kan daardoor het aantal slechte leningen verminderen en zo de banken meer ruimte geven om kredieten te verschaffen aan ‘goede' bedrijven. Die moeten dan wel willen en durven investeren. Net zoals de consumenten moeten gaan denken: "Laat ik nu met al dat goedkope geld de auto kopen waar ik al jaren geld voor spaar. Volgend jaar is mijn geld minder waard". |