Rapport Integriteit Rechterlijke Macht

Minister-president Balkenende ontloopt politieke verantwoordelijkheid met doodzwijgen Alfabetisch en openbaar antecedentenregister van de Rechterlijke Macht Druk: MARCHAL, Copy Service, Zutphen ISBN: 90-803469-1-8 NUGI: 691 Vormgeving: RJV/NCBJ Redacteuren: Drs. Nico Burhoven Jaspers MBA Mr. Paul Ruijs Henk Rem Rob van der Vaart Trefwoord : I.R.M. rapport © Copyright WORM 1996 (Wetenschappelijk Onderzoek Rechterlijke Macht) Postbus 2105 2240 CC Wassenaar Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende op het auteursrecht. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (art. 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Prijs: fl 76.- (fl 70.- plus fl 6.- verzendkosten in Nederland). Bestellingen, onder vermelding van naam, compleet adres, enz.: Stichting WORM Postbus 2105 2240 CC Wassenaar tel + fax: 070 5118922 Het bij de bestelling insluiten van een ingevulde Eurocheque of girobetaalkaart ten bedrage van f. 76,- zal de aflevering bespoedigen. RAPPORT I - integriteit R - rechterlijke M - macht De wereld is gevaarlijk om in te leven, niet omwille van wie het kwaad begaat, maar wel omwille van hen die alles afremmen en maar laten begaan. (Einstein) De Lezer gegroet ! Wie zijn wij, de schrijvers? Een handjevol burgers die verontwaardigd zijn. Ieder van ons heeft juridische toestanden meegemaakt, die in ons Nederland niet zouden mogen voorkomen. Onze woede over onrecht werd verontwaardiging; onze verontwaardiging leidde tot gedreven vastberadenheid om boven de details van onze individuele ervaringen uit, het falen van het systeem zichtbaar te maken en laakbaar gedrag aan de kaak te stellen. Het kwam op óns aan om het voortouw te nemen. Maar het gaat niet slechts om kritiek; ook om suggesties voor verbetering. Wij menen dat wij daarmee ook het belang dienen van de Nederlander, vooral van de grote ons bekende groep die vergelijkbare ellende heeft doorgemaakt. Wij vinden dat als de burger recht heeft op RECHT, die burger recht heeft op professionele, bekwame, ervaren rechters, die recht zullen spreken van hoge kwaliteit, conform de wet en datgene wat zij beloofd hebben in hun ambtseed: eerlijkheid, nauwgezetheid, onzijdigheid. Wij kunnen niet aan de indruk ontkomen dat daaraan véél schort. Zo is het onze overtuiging dat het slecht gesteld is met de Integriteit van de Rechterlijke Macht en dat daaraan een heleboel verbeterd kan en moet worden. Maar wat is integriteit ? Als iemand steeds iets zegt, maar het tegenovergestelde doet, zullen we die toch niet integer noemen?? Wij hebben de indruk dat die integriteit onder druk staat als gevolg van belangenverstrengeling door onder meer nevenfuncties, maar bovendien en vooral wordt uitgehold door het instituut van de Rechter-plaatsvervanger, een in deze omvang voor Nederland uniek verschijnsel. Dit rapport beoogt feiten, voorzover wij daar, als aan geen enkele groepering gebonden enkelingen, toegang toe hebben weten te krijgen, op neutrale en toetsbare wijze te presenteren en daaraan onze bevindingen, overwegingen en aanbevelingen te verbinden. Wij leggen dit voor aan ú als lezer, opdat ú uw eigen oordeel kunt vormen over de feitelijke werkelijkheid en vooral ook over onze conclusies. Henk Rem, Rob van der Vaart, Drs. Nico Burhoven Jaspers MBA en Mr. Paul Ruijs. De samenstellers van het IRM-rapport. 5 december 1996 "Wat niet weet, dat niet deert." Er is zoiets als een wet van synchroniciteit: ontwikkelingen lijken merkwaardig parallel te lopen. Terwijl wíj ons opwonden over de kwalijke onrechtmatigheden die wij zelf meemaakten en ons vastbeten in onderzoek, komt in België naar aanleiding van de tragische kindermoorden massale verontwaardiging, ja volkswoede los. Die wordt óók en zélfs door politici herkend als uiting van een al lang sterk gevoeld diep onbehagen onder de mensen over alles wat met recht en rechters te maken heeft. En toch: aan de oppervlakte lijkt het zo simpel en duidelijk. Van een land waar zelfs het eten van een bord spaghetti al voldoende is om met succes de onpartijdigheid van een rechter aan te vechten, kan toch zeker niet gezegd worden dat men met de rechtspraak sjoemelt ? Dan is er toch niets aan de hand ? Vanwaar dan die woede, dat onbehagen, die weerzin ? In Néderland daarentegen worden rechters zelden met succes gewraakt. Men 'weet' hier dan ook algemeen dat Nederlandse rechters - en politici - véél beter dan elders tegenstrijdige belangen van elkaar kunnen scheiden. Dan is er toch zeker ook in Nederland niets mis ? Waarom dan ook hier onbehagen over het rechtssysteem, de rechters en wat dies meer zij ? Een kwestie als een nevenfunctie van VVD-politicus Bolkestein leverde indringende kamervragen op, maar hij wist kritiek te pareren. De burgemeester van Groningen haalt de krant vanwege een nevenfunctie bij een aannemersbedrijf. Daarvoor toucheert hij dan wel enkele tienduizenden guldens per jaar, maar volgens hem is er géén sprake van belangenverstrengeling. De Telegraaf (04-11-96) meldt dat hij deze bijbaan niet meldde omdat hij die als een privé-aangelegenheid beschouwt ! Er is bitter weinig zicht op de mogelijkheden van belangenverstrengeling binnen de zo goed gesloten ivoren toren van de rechterlijke macht, die door de buitenwereld onvoorwaardelijk beschouwd dient te worden als het toonbeeld van zuiverheid. Dagelijks wordt recht gesproken door rechters, echte en plaatsvervangers, die via nevenfuncties verbonden zijn met allerlei belangen. De reactie op vragen daarover komt in de praktijk neer op ronduit obstructie. Men probeert stelselmatig zich te onttrekken aan het geven van informatie, waarbij men zich beroept op zelf gestelde integriteit en betrouwbaarheid. Dat is niet alleen onvoldoende, maar zelfs ronduit verdacht. De echt integere rechter, die toch van de maatschappij totale onafhankelijkheid als rechter opeist, zal juist vanuit zijn begrip van ware integriteit weten dat zo'n privilege impliceert dat hij op positieve wijze bereid moet zijn rekenschap te geven tegenover de burger. Het gegeven privilege benutten voor afscherming in welke vorm dan ook, betekent in de kern van de zaak misbruik van macht en verraad aan de burger die een mandaat gaf. Een woord van dank is hier op zijn plaats aan die advocaten en de enkele rechters die ons soms feitelijk, maar vooral moreel bij ons onderzoek steunden. Ook P. Fokken kan niet onvermeld blijven vanwege zijn hulp bij het onderzoek in Amsterdam. Verder denken wij met dank terug aan de hulp ondervonden van de zijde van het wetenschappelijk bureau van de Tweede Kamer Fractie Hendriks. Tenslotte spreken wij onze grote waardering uit voor de journalisten Henny Korver en Ron Couwenhoven van de Telegraaf, die als eersten (08-01-1994) uitvoerig verslag deden van de gebeurtenissen rond Henk Rem uit Oosthuizen, te beginnen met zijn ervaringen bij het Hof in Arnhem in januari 1992. Zie verder het gehele rapport over de Integriteit van de Rechterlijke macht: www.sdn.nl/irm.htm