Door: Jet Bruinsma Hoogleraar sociale geneeskunde bezorgd over afbraak gezondheidsstelsel Den Haag - van onze verslaggeefster Het is hoog tijd dat de politiek met een visie komt op de toekomst van de gezondheidszorg, vindt de Groningse sociaal geneeskundige prof. Dr. D. Post. Minister Borst heeft die volgens hem niet. Die 'houdt de zaak alleen maar drijvende'. Post is vooral bang voor het alom in de politiek heersende marktdenken. 'Minister Borst heeft geen visie. Zij straalt niet uit waar ze heen wil met de gezondheidszorg.. Ze houdt de zaak drijvende, terwijl ze juist moet kiezen tussen solidariteit en marktwerking als leidend beginsel in de volksgezondheid.' Dat zegt de Groningse sociaal geneeskundige en voormalig huisarts prof. Dr. D. Post. Zijn woorden krijgen een extra scherpe klank omdat kritiek op minister Borst van Volksgezondheid een zeldzaam verschijnsel is. Waardering voor de wijsheid, het gezond verstand en de tact van de minister is gemeengoed. Post, veelvuldig lid van commissies die de overheid - óók minister Borst - adviseren over gezondheidszorg, wil de politiek een handje helpen bij het uitstippelen van een beter beleid voor de zorgsector. Vandaag wordt in Zwolle het eerste in een reeks van drie congressen gehouden over de toekomst van de gezondheidszorg. Organisator is het Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken, waarvan Post voorzitter is. 'De politieke partijen beginnen nu met het opstellen van hun verkiezingsprogramma's. Daarom is dit een geschikt tijdstip voor ons congres', vindt Post. Hij maakt zich grote zorgen over de afbraak van het bestaande, nog altijd op solidariteit gebaseerde stelsel van gezondheidszorg. Daarbij vreest hij niet alleen een te dominante rol van de VVD, ook zijn eigen partij, het CDA, neigt te veel naar het heersende marktdenken, meent hij'. 'De overheid stimuleert concurrentie op allerlei terreinen. Dat is een cultureel fenomeen. Overheidsdiensten worden geprivatiseerd. Marktwerking moet leiden tot het beheersen van de kosten. Maar competitie en marktwerking leiden nauwelijks tot kostenreductie. Wél tot afbraak van de solidariteit en tot tweedeling.' Post ziet de marktwerking in de gezondheidszorg onrustbarend snel oprukken. 'Het invoeren van de eigenbijdrageregeling is een duidelijk voorbeeld. Zeker, er zit ook wel een sociale component in, waardoor de gevolgen voor ouderen en chronisch zieken worden verzacht. Maar de solidariteit tussen zieken en gezonden wordt wel degelijk minder als de zieken eigen bijdragen moeten betalen.' Hij geeft meer voorbeelden. 'De move om de studenten uit het ziekenfonds te halen en te verplichten zich particulier te verzekeren. De telkens weer opkomende gedachten om de medicijnen uit het ziekenfonds te halen. Het schrappen van tandartshulp. Een groep ziekenhuisdirecteuren zei me onlangs dat ze te weinig geld hebben voor personeelsuitbreiding. Iedereen is voorstander van meer handen aan het bed, maar het geld komt er niet. Zorgverzekeraars geven, vanwege de concurrentie, veel geld uit aan sponsoring en aan advertenties. Die ziekenhuisdirecteuren zeiden: "Waren we maar van de marktwerking af". 'Toen minister Borst in 1994 aantrad, was de blauwdruk voor een basisverzekering voor iedereen én meer marktwerking in de gezondheidszorg - het plan-Dekker, later plan-Simons genoemd - officieel ter ziele. Het kabinet besloot bij monde van minister Borst om in deze kabinetsperiode slechts kleine stapjes te zetten en vooral geen grootse visie te ontplooien: Een begrijpelijk en verstandig besluit, gezien de verdeeldheid in de coalitie over de gezondheidszorg, dat wil Post nog wel toegeven. Het moet binnenkort kiezen voor een sociaal stelsel of voor competitie. We waren met staatssecretaris Simons en zijn basisverzekering op weg naar een samenhangend stelsel. Mevrouw Borst heeft dat proces stopgezet. Misschien was dat nodig om rust te krijgen in de sector. Maar mijn kritiek op de minister is nu dat ze niet komt met een perspectief voor de komende kabinetsperiode. Ze had haar ambtenaren allang aan het werk moeten zetten om een toekomstvisie te ontwikkelen. Het congres is bedoeld als aansporing voor de politieke partijen om een toekomstvisie voor de gezondheidszorg te ontwikkelen, vertelt Post. Deze week vertellen de voorgangers van minister Borst sinds 1973 over hun ervaringen. Het zijn er zes, geen enkele bewindsman of -vrouw ging langer mee dan één kabinetsperiode. Eind februari komen vertegenwoordigers van maatschappelijke groeperingen, onder wie Johan Stekelenburg van de FNV, met voorstellen. In het slotcongres van maart worden conclusies getrokken. Post: 'We willen daarbij benaderen hoe belangrijk het is om een sociaal systeem in stand te houden. Marktwerking veronderstelt dat een zorgvrager zelf keuzes kan maken: Dat is een misvatting. Ben patiënt kan dat niet. En concurrentie leidt ook niet tot kostenbeheersing, zoals de voorstanders denken. Weet je wat er dan gebeurt? Verzekeraars en ziekenhuizen garanderen je dat je nooit hoeft te wachten. Nee, hier is het nog niet zover. Maar in de Verenigde Staten hebben ziekenhuizen dus altijd bedden beschikbaar. Daar wordt veel geld tegenaan gegooid. De kosten worden hoger in plaats van lager. Zie ook Vragen van burgers aan minister Borst