EU-Grondwet Nee! klik voor een evaluatie

De Europese Grondwet, waarover binnenkort het eerste landelijke referendum van Nederland gehouden zal worden, doet niet alle harten sneller kloppen. Deskundigen en activisten van diverse pluimage hebben de koppen bij elkaar gestoken en het Comité Grondwet Nee opgericht.

Wij zijn een groep van mensen met uiteenlopende achtergronden. De afgelopen maanden hebben we ons verdiept in het grondwetsverdrag. We zijn tot de conclusie gekomen dat deze Europese Grondwet een sociaal, vreedzaam, democratisch en solidair Europa bepaald niet dichterbij brengt. Daarom willen we een "Stem Nee"-campagne gaan voeren bij het referendum, dat binnen een paar maanden zal worden gehouden. We willen mensen die in onze campagne geïnteresseerd zijn informeren en bij onze werkzaamheden betrekken. Als je wilt kun je ons daarbij een handje helpen!

We hebben sinds kort een website in de lucht en deze zal een belangrijke rol spelen in de organisatie van onze campagne. Naast informatie over de Grondwet zal je daar binnenkort informatie over onze activiteiten vinden. Op korte termijn komt er een brochure uit waarin we uitvoerig ingaan op de Europese Grondwet. Deze brochure zal gratis worden verspreid (we vragen wel een bijdrage in de verzendkosten) en bevat een schat aan argumenten tegen de Grondwet. Je kunt de brochure bestellen via onze website of per email. Enige tijd later komt er bij uitgeverij Van Gennep een door ons samengesteld boek uit met artikelen waarin wordt ingegaan op verschillende aspecten van de Grondwet. Hieraan werken naast mensen van ons comité_ ook andere deskundigen mee. Met behulp van de brochure en het boek kom je goed beslagen ten ijs in discussies over de Europese Grondwet. Houd onze nieuwsbrief en website in de gaten voor de verschijningsdatum!

Manifest Binnenkort kan de Nederlandse bevolking zich in een raadplegend referendum uitspreken over de Europese Grondwet. Ondergetekenden zullen dan een NEE-stem uitbrengen, en roepen alle Nederlanders op hetzelfde te doen.

Wij zijn vóór politieke en economische samenwerking in Europa. Maar niet op de manier zoals dat nu gebeurt. Het Europa dat wij voor ogen hebben is sociaal, vreedzaam, democratisch en solidair met andere delen van de wereld. De Europese Grondwet voert ons daar alleen maar verder van weg. Zo bepaalt artikel 3 van de Grondwet dat de economie van Europa gebaseerd moet zijn op vrije, onvervalste concurrentie. Daarmee wordt een keuze gemaakt voor een economisch model dat leidt tot lagere lonen, slechtere arbeidsomstandigheden, afbraak van publieke voorzieningen en lage belastingen voor bedrijven en veelverdieners.

Vooral vrouwen, jongeren en migranten zijn daar de dupe van. Ook voor het milieu en het welzijn van dieren is de keuze voor een onbeperkte vrije markt erg schadelijk. Wij vinden dat burgers via vrije verkiezingen invloed moeten kunnen hebben op fundamentele keuzes over het economische beleid. Die mogen nooit via een Europese Grondwet van bovenaf worden opgelegd. Deze Europese Grondwet leidt tot een verdere militarisering van de Europese Unie. Artikel 41 verplicht de lidstaten om hun militaire capaciteiten geleidelijk te versterken. Er moet een Europees bewapeningsbureau komen om de Europese defensie-industrie te steunen. En er wordt een Europees leger opgericht dat overal ter wereld 'preventief' oorlog moet kunnen voeren. Daar worden Europa en de wereld beslist niet veiliger van.

Wij maken ons ernstig zorgen over het bedroevende democratisch gehalte van de Europese Unie. De Europese Grondwet moest er vooral voor zorgen dat de besluitvorming in een Europese Unie van 25 lidstaten efficiënt en beheersbaar zou worden. De Grondwet is echter zo ingewikkeld geworden dat dit doel niet gehaald is. Maar nog ernstiger is dat fundamentele oorzaken van het democratisch tekort niet worden aangepakt. Met deze Grondwet blijft effectieve democratische controle van het Europese beleid voorlopig een wensdroom. Deze Europese Grondwet is een nieuwe stap in de verkeerde richting. Het referendum geeft ons de kans om aan te geven dat wij een andere toekomst willen voor Europa. Daarom roepen wij alle Nederlanders op om bij het referendum over de Europese Grondwet een NEE-stem uit te brengen.

Het is natuurlijk wat saai allemaal - die grondwetteksten - maar er is al een Europees werkende anti-EU-grondwetlobby aan de gang en die hebben het volgende stuk geschreven. Erg handig om er iets van te snappen, toch? Daar gaat ie:

Twaalf Nee-motieven

* 1 * Wat is het statuut en de draagwijdte van deze tekst die "grondwet" gedoopt werd?

Een traditionele grondwet is het resultaat van debatten binnen een grondwetgevende vergadering die de uitdrukking is van de soevereiniteit van een volk. Deze Europese grondwet is ontworpen door een gecoöpteerde vergadering: de Europese Conventie, waarvan de leden geen mandaat hebben gekregen van de bevolking voor het schrijven van een grondwet. De tekst die nu ter ratificatie voorligt, is het resultaat van onderhandelingen tussen regeringen. Eigenlijk gaat het over een internationaal verdrag dat "grondwet" gedoopt is. Door de wijze waarop ze tot stand gekomen is bezit de tekst geen enkele legitimiteit. Een grondwet definieert in een korte en begrijpelijke tekst de modaliteiten om een samenleving te organiseren. Ze legt de rechten en plichten van burgers vast. De verschillende machten worden georganiseerd, hun bevoegdheden worden omschreven en hun samenstelling wordt vastgelegd. Een grondwet stelt principes vast die later in praktisch toepasbare wetteksten gegoten worden.

De voorliggende Europese grondwet bevat 453 artikelen, aangevuld met 36 Protocollen, twee bijlagen en 39 verklaringen: in totaal 765 A4-bladzijden. Een goed begrip en een correcte interpretatie van de tekst vereist dat je de protocollen, bijlagen en verklaringen bij de hand hebt. Veel juristen zijn het niet eens over de interpretatie van een aantal artikelen. Inhoudelijk gaat deze tekst veel verder dan een gewone grondwet. Ze legt beleidskeuzen vast die normaal gezien in wetten en besluiten thuis horen. Ze legt een duidelijke oriëntatie op aan de Europese samenleving, die door wisselende meerderheden niet zo maar gewijzigd kunnen worden. Een hele reeks beleidsopties in gevoelige en vaak controversiële thema's worden aan het politieke debat onttrokken. De grondwet legt de grenzen van Europa niet vast waardoor de voortrekkers van een grote vrijhandelszone een voorsprong krijgen op de mensen die een echt Europees project voorstaan. De grondwet weigert om het bestaan van een Europees volk of burgerschap te erkennen, waarvan ze dan uiteraard de soevereiniteit zou moeten erkennen. De gehanteerde enge definitie bevestigt dat de oorsprong van de Europese macht niet bij de Europese volkeren ligt maar bij de lidstaten. Het Europees burgerschap hangt af van de nationaliteit van een lidstaat en wordt op die manier geweigerd aan miljoenen mensen die al vele jaren in Europa wonen.

* 2 * Is de Europese grondwet filosofisch neutraal?

De grondwet verwerpt het principe van de laïciteit ("het streven om het openbaar leven geheel aan de invloed van de godsdienst te onttrekken") van de Europese instellingen en legt een specifiek regime op voor de relaties tussen de overheid en de kerken, die van de "erkende eredienst". Hierdoor kan de Europese overheid de kerken subsidiëren. Europese subsidies liggen binnen het handbereik van verenigingen als bijvoorbeeld Opus Dei. De eeuwenlange strijd voor een scheiding tussen kerk en staat wordt miskend. Net in een tijd van opkomende religieuze onverdraagzaamheid waarin openbare ruimtes heroverd worden door de godsdiensten, bevestigt de Europese grondwet deze achteruitgang.

* 3 * Is de Europese grondwet ideologisch neutraal?

De neutraliteit van een grondwet uit zich door zich te beperken tot een strikte organisatie van de verdeling van de machten en het opsommen van de rechten en de plichten van de burgers. Andere modernere grondwetten definiëren individuele en collectieve rechten en geven aan de overheid de taak om te garanderen dat de bevolking ten volle van deze rechten kan genieten. De Europese grondwet garandeert "het vrije verkeer van mensen, goederen, diensten en kapitalen evenals de vrijheid om te investeren". De rechten van de burgers worden enkel door de Europese Unie erkend in de mate dat ze dit "vrij verkeer" niet beperken. Op die manier heeft de Europese elite een nieuwe hiërarchie van normen ingesteld die de concurrentie boven de solidariteit stelt. De bestaande verdragen hebben het ideologisch project van de EU nooit zo duidelijk bevestigd. De Europese Unie baseert zich op "het respect van het principe van de markteconomie waar de concurrentie vrij is en niet verstoord wordt". De concurrentie wordt de basis van intermenselijke relaties. Deze vrijhandel wordt integraal deel van "het gemeenschappelijk belang" van de Europeanen. De absolute wet van de markt is geen beleidsoptie meer die aan de kiezers voorgelegd kan worden. Er wordt vanaf nu niet meer over gediscuteerd. De grondwet is een waarachtig neoliberaal manifest.

* 4 * Wordt het principe van de volkssouvereiniteit door de grondwet gerespecteerd?

De fundamenten van de democratie berusten bij de soevereiniteit van elk volk. Het volk is de enige bron van autoriteit. Elke macht ontstaat uit het volk. Als dit principe niet gerespecteerd wordt, is van democratie geen sprake. De overdracht van steeds meer bevoegdheden naar het Europese niveau heeft gezorgd voor een "democratisch tekort". De Europese grondwet bevestigt en versterkt een buitengewone machtsconcentratie aan een vergadering van 25 regeringen: de Ministerraad. De Ministerraad hoeft zich niet te verantwoorden, noch tegenover het Europese parlement, noch tegenover de nationale parlementen. De Ministerraad kan niet collectief gesanctioneerd worden. De macht van de Europese instellingen komt indirect voort uit de nationale parlementen en hun verkozenen, maar de graad van delegatie veroorzaakt een verregaande verzwakking van de democratische controle: de bevolking delegeert haar soevereiniteit aan haar verkozenen in de nationale parlementen. Deze delegeren ze aan hun regeringen, deze aan de Europese Ministerraad die ze in grote mate delegeert aan de Europese Commissie die geen verantwoording hoeft af te leggen aan de bevolking. De grondwet bezegelt de overgang van "democratie" naar "technocratie" door aan de Commissie de bevoegdheid te geven "het algemeen belang te bewaken" en "de Unie naar buiten te vertegenwoordigen".

De Commissie is een verzameling technocraten die geen verantwoording verschuldigd is en die bewezen heeft vooral open te staan voor de suggesties van zakenlieden. Deze Commissie heeft het monopolie om voorstellen voor Europese wetgeving te doen aan het Europees Parlement. Het EP zelf kan dus nog steeds niet op eigen initiatief wetgevend werk verrichten. Eén lichtpunt: de hoeveelheid materie waarbij het EP bij deze voorstellen betrokken wordt, is uitgebreid. In theorie mag het EP de voorzitter van de Commissie kiezen, maar het is de Ministerraad die één kandidaat voorstelt. Het EP kan geen echte controle uitoefenen op politieke keuzes of over het functioneren van andere Europese instellingen en in het bijzonder de Commissie. Een individuele commissaris kan niet gedesavoueerd worden, enkel de hele Commissie samen. In deze omstandigheden is het moeilijk om van democratie te spreken.

* 5 * Biedt de grondwet garanties voor een onafhankelijke en neutrale Europese Commissie?

De grondwet bevestigt dat "de Europese Commissie het algemeen belang bevordert en initiatieven neemt die aan dit doel aangepast zijn (...) zij oefent deze verantwoordelijkheden uit in volledige onafhankelijkheid (...) waarbij haar leden geen enkele instructie vragen of accepteren van geen enkele regering, instantie of organisatie". Toch blijkt in de praktijk de EC de uitvoerende instantie te zijn die het meest te beïnvloeden is voor zakenlieden en werkgeversorganisaties. Het volstaat om de voorstellen van deze pressiegroepen te vergelijken met die van de Commissie. Commissaris voor handel Lamy (Commissie Prodi) verklaarde op een vergadering van __n van de invloedrijkste pressiegroepen, het Transatlantic Business Dialogue (TABD) "samengevat, wij gaan ons werk doen op basis van uw aanbevelingen. Dit zal gemakkelijker gaan als u ons uw prioriteiten laat weten". Een andere lobbygroep, de Trilaterale Commissie, stelt in een document getiteld "The crisis of democracy": "er zijn wenselijke grenzen aan de uitbreiding van de politieke democratie". Verschillende Europese Commissarissen zijn lid van deze pressiegroepen zoals de Bilderberggroep. De nieuwe grondwet stelt geen enkele beperking aan het combineren van een functie van Eurocommissaris en het lidmaatschap van deze lobbygroepen die het neoliberale model promoten.

* 6 * Betekent de grondwet een stap vooruit op sociaal vlak?

Alle vijftien lidstaten van de EU voor de uitbreiding ondertekenden de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, het internationaal pact over burgerlijke en politieke rechten, het Pact over economische, sociale en culturele rechten, en de acht basisconventies van de Internationale Arbeids Organisatie. Om na te gaan of de nieuwe grondwet een vooruitgang betekent, moet men ze vergelijken met deze ondertekende documenten. Maar de grondwet refereert niet naar de Universele verklaring of de pacten rond mensenrechten, maar enkel naar de Europese Conventie voor de bescherming van de mensenrechten. Het verschil is dat de eerstgenoemde teksten collectieve rechten definiëren, terwijl de laatste dat duidelijk niet doet. Het Charter van Grondrechten van de Unie (deel 2 van de grondwet) is dus een "charter", een tekst waarin traditioneel in het feodale Europa de machthebbers rechten toekenden aan het volk zoals het hen goeddunkte. Maar ook de inhoud betekent een catastrofale achteruitgang ten opzichte van het Pact betreffende economische, sociale en culturele rechten. Het "recht op werk", erkend in verschillende grondwetten van lidstaten wordt vervangen door het "recht om te werken". Het verschil? Door het "recht op werk" zo te erkennen, krijgt de overheid de taak om dit recht te garanderen.

Andere rechten, waarvoor in vele landen decennia strijd geleverd is (minimuminkomen, pensioen, werkloosheidsuitkering, fatsoenlijke huisvesting, gelijke toegang tot zekere diensten, enzovoorts worden in de grondwet nergens vermeld. Over het recht op sociale zekerheid en gezondheidszorg wordt enkel gesproken in termen van "erkenning en respect", die geen enkele juridische garantie bieden. Er werd duidelijk gekozen om geen tegenwicht te garanderen, onder de vorm van collectieve rechten, tegen de dogma's van de vrije markt. Er is dus geen stap vooruit gezet, maar verschillende stappen achteruit. Zelfs de nationale wetgevingen die in verschillende landen de vernoemde rechten w_l erkennen, worden niet langer beschermd nu er een Europese grondwet boven wordt geplaatst die het (neoliberaal) beleid als "kwestie van gemeenschappelijk belang" behandelt. Het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten moet het economisch beleid respecteren dat vastgesteld wordt door de eisen van de markteconomie. Kortom het sociale Europa maakt enkel vooruitgang in mooie verklaringen.

* 7 * Laat de grondwet het bestaan toe van een openbare dienstverlening?

De openbare dienstverlening vloeit rechtstreeks voort uit het erkennen van collectieve rechten door een overheid die dan ook verplicht is om dit recht aan elke burger te garanderen. De Europese Commissie heeft de notie van openbare dienst nooit erkend. De term wordt in de taal van de eurocraten niet gebruikt. In de grondwet is de notie "openbare dienst" vervangen door die van "dienst van algemeen economisch belang". De Europese Unie "erkent en respecteert de toegang tot diensten van algemeen economisch belang, zoals voorzien in de nationale wetgeving". Deze tekst garandeert dus geen enkel recht. Bovendien bestaat er heel wat verwarring over de definitie van die "diensten van algemeen economisch belang". Maar wat wel duidelijk blijkt uit verschillende documenten is dat een overheidsinitiatief in dit domein enkel kan als bewezen is dat de markt de verwachte dienst niet kan leveren en wanneer de concurrentieregels gerespecteerd worden. In de grondwet staan tegenstrijdige formuleringen betreffende deze diensten en verschillende interpretaties blijven mogelijk.

* 8 * Biedt de grondwet de garantie om een buitenlands- en defensiebeleid uit te werken?

De voorbije en huidige conflicten in de wereld (Kosovo, Irak, Palestina) toonden aan dat de Europese Unie niet de capaciteit bezit om op een beslissende manier in buitenlandse kwesties op te treden. Europa moet z'n passiviteit afschudden, niet om een imperialistische macht te worden maar om het internationaal recht te bewaken. De voorgestelde grondwet stelt net het tegenovergestelde voor. Ze bevestigt de onderworpenheid van de Europese Unie aan het beleid van de Verenigde Staten. De grondwet stelt dat "het veiligheids- en defensiebeleid van de Unie de verplichtingen respecteert die voortkomen uit het Noord-Atlantisch verdrag (NAVO)". Op het vlak van militaire capaciteit spreekt de grondwet niet over een Europese capaciteit maar stelt dat "de lidstaten zich inzetten om hun militaire capaciteiten stelselmatig te verbeteren". Op die manier bevestigt de grondwet de macht van Groot-Brittannië_ die zowel de politieke spil (het land bepaalt de regels en de limieten) als de scharnier met de VS is.

* 9 * Beschermt deze grondwet de Europeanen tegen de neoliberale globalisering?

De voorgestelde grondwet stelt zich volledig achter wereldwijde neoliberale stroming op. Deze wil de rol van de staat beperken tot beveiligingsactiviteiten. De grondwet "respecteert de essentiële taken van de staat, met name het vrijwaren van de territoriale integriteit, het bewaren van de openbare orde en de nationale veiligheid". De tekst is uitermate beperkend als het gaat over fiscale of sociale kwesties. Initiatieven die maatregelen rond directe fiscaliteit, bedrijfsbelastingen, strijd tegen fraude en belastingontduiking of witwassen van geld of die fiscale dumping zouden kunnen harmoniseren, moeten door 25 landen unaniem genomen worden. Hetzelfde geldt voor de integratie van het sociaal beleid of om sociale dumping te vermijden. Tegelijkertijd kunnen beslissingen rond "de vier fundamentele vrijheden van de Europese Unie" (vrij verkeer van mensen, goederen, diensten en kapitalen) met een eenvoudige meerderheid van de landen genomen worden. Deze grondwet is geen antwoord op het failliet van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), maar onderwerpt de Europese volkeren aan de akkoorden binnen de WTO en aan de fundamentele maatschappelijke keuzes waar die akkoorden voor staan.

Het gemeenschappelijk handelsbeleid is een exclusieve bevoegdheid van de Unie. Nationale parlementen kunnen dus geen enkele invloed uitoefenen op internationale handelsakkoorden. Commerciële, economische en financiële doelstellingen worden boven elk ander aspect van de maatschappij en het leven in het algemeen geplaatst. De Unie kan "alle beperkingen op directe buitenlandse investeringen opheffen". Op die manier wordt tegemoet gekomen aan de eisen van zakenmilieus die zich graag zouden onttrekken aan de fiscale, sociale of milieuwetgevingen van de landen waarin ze investeren. Deze wetgeving kan vanaf nu beschouwd worden als een beperking op hun vrijheid om te investeren. We worden dus niet beschermd tegen de economische en financiële globalisering, maar eraan onderworpen.

* 10 * Hoe kan de grondwet in de toekomst veranderd worden?

Deze grondwet is uniek in de wereld: elke wijziging vereist unanimiteit. "Elk amendement treedt in werking na ratificatie door alle lidstaten", en dit na een zware procedure (conventie, intergouvernementele conferentie). Dit soort van unanimiteit is de regel in internationale verdragen, maar dan zou het eerlijker zijn om niet langer van een grondwet te spreken maar van een gewoon verdrag. Maar deze titel boven de tekst geeft het een groot psychologisch gewicht in de ogen van de Europeanen. Het gaat ook duidelijk over één geheel dat aan te nemen of te laten is. Er is dus geen sprake van om enkel een deel van de tekst goed te keuren en een ander af te wijzen. We kunnen de vader van deze grondwet en voorzitter van de Conventie, Valèry Giscard d'Estaing geloven wanneer hij stelt dat "deze grondwet voor vijftig jaar vastligt". De stichters van de Franse republiek hadden reeds in 1793 de wijsheid en de bescheidenheid om in de verklaring van de mensen- en burgerrechten te schrijven "een volk heeft op elk moment het recht om haar grondwet te wijzigen. Een generatie kan de volgende generatie niet aan haar wetten onderwerpen". We gaan er dus meer dan 200 jaar op achteruit!

* 11 * Welke positieve elementen brengt de grondwet in vergelijking met bestaande verdragen?

Voor hen die de grondwet als een doel op zich beschouwen, is deze tekst een onweerlegbare vooruitgang. Vele politici stellen dat "alles wat Europa vooruit helpt hun steun verdient". In één enkel document worden alle vijf bestaande Europese verdragen gebundeld. De tekst krijgt het statuut van grondwet en komt in de hiërarchie van Europese regels helemaal bovenaan te staan. De Europese Unie krijgt rechtspersoonlijkheid. Het voorzitterschap wordt zichtbaarder en stabieler. Maar was het nodig om de unanimiteitsregel (die antidemocratisch is en een bewijs van onmacht) heilig te verklaren? Moest er met zoveel nadruk een zo duidelijke ideologische oriëntatie gegeven worden aan deze grondwet? Met een eenvoudig verdrag was het mogelijk om het charter van de fundamentele rechten een juridische waarde te geven en de Unie rechtspersoonlijkheid te geven.

Als er in de praktijk niets meer veranderd kan worden aan de ideologische en politieke oriëntaties van deze grondwet worden de Europese burgers hun fundamentele politieke rechten ontnomen. Als deze grondwet zich boven de nationale wetten plaatst worden nationale verkiezingen zinloos. Wanneer deze grondwet geratificeerd is, wordt elke inspanning tot beleidsbeïnvloeding voor betere arbeidsomstandigheden, sociale voorzieningen, maatregelen om het milieu te beschermen zinloos, want deze pogingen zullen ingaan tegen de "wil van 25 landen, zoals vastgelegd en gelegitimeerd in een goedgekeurde grondwet". Drijft men op deze manier mensen die opkomen voor hun rechten niet naar gewelddadige alternatieven om hun gelijk te halen?

* 12 * Wat zouden de gevolgen zijn van een verwerping van deze voorgestelde grondwet?

De 25 lidstaten van de Europese unie moeten dus de tekst ratificeren, vooraleer hij in werking kan treden. In theorie is het voldoende dat één land de tekst verwerpt om hem ongeldig te maken. Maar in een bijlage aan de Grondwet keurden de 25 staatshoofden en regeringsleiders een verklaring goed waarin gesteld wordt dat "indien 2 jaar na de ondertekening van de tekst 4/5 van de lidstaten de tekst geratificeerd hebben en wanneer één of meer lidstaten moeilijkheden ondervinden om de tekst te ratificeren, zal de Europese Raad de zaak beslechten". In de praktijk betekent dit dat wanneer eind oktober 2006 twintig landen de tekst ratificeren, het ervan zal afhangen welk soort landen dit niet deden. Als het over kleine landen zoals Denemarken (dat het verdrag van Maastricht durfde te verwerpen) of Ierland (dat het verdrag van Nice verwierp) gaat, kan de Raad van regeringsleiders het zich permitteren om de grondwet in werking te laten treden. Iedereen herinnert zich immers dat deze twee voorbeeldlanden hun referenda moesten overdoen totdat het resultaat gunstig uitviel voor de belangen van de werkgevers, bankiers en zakenlui.

Als één of meer grote landen zoals Frankrijk, Spanje of Groot-Brittannië de voorgestelde tekst zouden verwerpen, ligt de zaak moeilijker voor de promotors ervan. Als Groot-Brittannië de tekst verwerpt (wat niet uitgesloten is) staat niet zozeer de tekst ter discussie maar wel de plaats van Groot-Brittannië binnen de Europese Unie. Een weigering van Spanje of Frankrijk, zeker wanneer er meerdere landen de tekst zouden verwerpen, leidt onherroepelijk tot een crisis. Maar deze crisis zal zeker niet de catastrofe betekenen of de chaos veroorzaken die de voorstanders van de tekst ons willen doen geloven. Bij verwerping van de grondwet, blijven de andere 5 verdragen geldig en in werking. Het huidig beleid van de Europese Unie zal helemaal niet negatief beïnvloed worden door een verwerping van de grondwet. Na een verwerping van de grondwet ligt alles weer open. Alle specialisten en kenners van de Europese integratie zijn het erover eens dat dit proces enkel vooruit gaat door crisismomenten. Vandaag lijkt een crisis noodzakelijk om Europa terug in evenwicht te brengen. Onze verkozenen en de regeringen zullen verplicht zijn om een nieuwe tekst op te stellen, een tekst die hopelijk dichter zal liggen bij wat een grondwet echt is, een tekst die een evenwicht zoekt tussen vrijheid en solidariteit.

• Bovenstaande tekst is bewerkt vanuit "Quand l'Union Européenne tue l'Europe", geschreven door Raoul Jennar (zie ovl.indymedia.org/news/2004/12/3985.php)
• Ook Europees wordt er aan de weg getimmerd, zie www.europeannocampaign.com
• Lees ook een eerder artikel over de Europese grondwet in Kleintje 386 - www.stelling.nl/kleintje/386/Eu.htm
• Comité Grondwet Nee, Postbus 90218, 1006 BE Amsterdam (06.38554322) info@grondwetnee.org & www.grondwetnee.org