Huizen, 29 april 1996

t.a.v. Dr. W.F. Duisenberg

Geachte heer Duisenberg,

Ik zag eergisteren dat u in het tv-interview met Andrée van Es (VPRO) en Frans Nypels (Haarlems Dagblad) niet erg overtuigend overkwam. Met name het feit dat vanwege het bezuinigingsbeleid circa 2,5 miljoen mensen op of onder de armoedegrens zitten, deed u af met de opmerking dat het allemaal nogal meeviel. Nog geen kilometer van uw kantoor vandaan vindt u de paupers in de straten van Amsterdam. Uit een sociologisch onderzoek is gebleken, dat mensen in de verpauperde binnensteden tien jaar korter leven dan elders in Nederland. Uw oproep om alsnog een klein stukje verder te gaan met korten, bezuinigen en matigingen om het omslagpunt naar een vermindering van de staatsschuld te bewerkstelligen, gaat voorbij aan de noodruft van die miljoenen mensen. Vooral van ouderen en kinderen.

Uw beleid is m.i. uitsluitend gericht op het beleggersbelang, met het leggen van de rekening voor zowel de aflossing van de staatsschuld aan de beleggers, als voor het ophoesten van financiële middelen voor maatschappelijke investeringen door de werkenden, en vooral door de uitkeringsgerechtigden. Uw visie op de werkgelegenheid spitst zich uitsluitend toe op die in de exportsector. De door u naar voren gebrachte groei van de werkgelegenheid, met 100.000 banen dit jaar, vind ik feitelijk een nonsensargument. U kunt weten dat het aantal gewerkte uren zich nog steeds rond de 8,4 miljard uren beweegt; en dat er van echte groei geen sprake is. Misschien dat de zesendertig-urige werkweek iets kan bijdragen aan een betere verdeling van de werkgelegenheid - zie het Parool van 20 april pagina 6 - maar een dergelijk kleine inkorting van de werkweek zal ongetwijfeld door productiviteitsverbetering en automatisering teniet worden gedaan. Althans wat de groei van het aantal volledige banen betreft.

De door de interviewers terecht gemaakte opmerking: "Dat het toch zeer merkwaardig is dat de ondernemers en de beleggers vooral in het buitenland investeren en niet in Nederland zelf", ontlokte u het standpunt dat ook in Nederland wel een en ander aan investering gedaan werd. De open markt stuurt het geld altijd daarheen waar het hoogste rendement te behalen is. Van een particuliere belegger is zoiets te verwachten, maar niet van iemand die de verantwoordelijkheid heeft om Nederland als natie goed te laten functioneren, waarbij de sociale structuur niet opgeofferd mag worden aan het krachtenveld van de vrije markt; ofwel aan de wetten van de jungle. Nederland is op de keeper beschouwd inmiddels zo schat en schatrijk geworden, dat elke verklaring van politici of autoriteiten en uzelf: "Dat er geen geld is", voor maatschappelijk hoogst wenselijke zaken, maar op één manier kan worden getypeerd. Of de incompetentie om de dingen te doorzien is zodanig algemeen dat niemand u op de vingers tikt, of de integriteit van bestuurders en journalisten is bij het grof vuil terecht gekomen. Want anders is een dergelijk zwijgen over de griezelig grote rijkdom naast een scherp stijgende verpaupering niet te verklaren. Ik kan dat zwijgen werkelijk niet verklaren, maar iemand anders misschien wel.

Ik vind bovendien uw standpunt over de verschrikking van die staatsschuld nogal hypocriet, omdat u de niet verdisconteerde fiscale component van het ABP-vermogen buiten schot laat. Nederland voldoet feitelijk allang aan de EMU-norm wanneer die op dezelfde wijze als in het buitenland wordt gemeten.

U stelde overigens terecht dat we dit jaar 27 miljard gulden aan rente moeten betalen aan de beleggers - vorig jaar 28 miljard - welke laatsten als ontvangers van dat gigantische bedrag steevast buiten beeld blijven, en u en vele anderen niets beters weten te bedenken dan de verantwoordelijkheid daarvoor bij de werkenden en de armen te leggen. U ziet tevens over het hoofd, dat de eventueel afbetaalde beleggers de rentenota dan op een andere plek in de economie in rekening zullen brengen aan de burgers.

Lukt dit laatste niet, dan ontstaat er een pracht van een beurskrach met onvoorstelbare kapitaalvernietiging als gevolg. De spaarders-beleggers zijn dan met uw aflossing van de staatsschuld net zo in de aap gelogeerd als de armen, de werklozen en last but not least de werkenden, die allen getrakteerd zullen worden op een gierende inflatie - het kapitaal moet vernietigd worden - of op een meedogenloze recessie die de afzet van producten nog verder lamlegt. Weet u nog hoe de Nikkei-index in een maand tweederde van de pensioenbesparingen op de beurs vernietigde? (Nikkei van 40.000 naar nu nog 17.500 op 29 april 2007 - inmiddels onder de 7000 punten op 1 maart 2009)

De koopkracht van 2,5 miljoen mensen in Nederland is nu al zo slecht, dat industriële producten niet voldoende afzet meer hebben op de binnenlandse markt, voorzover je rondom de paupers nog van een 'markt' kunt spreken. De enige, werkelijk spectaculaire groei zit in het gevangeniswezen, omdat men de paupers die in de kraag gevat worden als ze wat bijverdienen, tegen de kostprijs van 500 gulden per dag opsluit. Een hoogstmerkwaardige en inefficiënte manier van besturen vind ik dat, die strijdig is met de 'Rechten van de Mens'.

Terug naar de door u toch zo verfoeide staatsschuld. Goedbeschouwd is die staatsschuld een fantastisch stabiel beleggingsfonds voor spaarders, die eigenlijk nooit te groot kan groeien, omdat mensen nu eenmaal een overdreven neiging tot sparen vertonen. Nemen we de tabellen van Dr. J.H.Th. de Jong uit Bronkhorst erbij - hij is nu directeur van het Dickensmuseum alwaar hij Scrooge aan den volke toont - dan blijkt dat het spaargedrag van de Nederlanders zodanig buiten proporties is, dat van een structurele bron van werkloosheid en recessie-achtige invloeden kan worden gesproken.

Ook de analyse van Dr. W.P. Roelofs met zijn 'Stellingen van een Ketter', die op het internet gepubliceerd staat (sdnl.nl), waarnaar in een advertentie op 20 april in de Volkskrant, Trouw en het Parool werd verwezen, laat van uw visie op de staatsschuld en van het monetaire beleid van DNB en van Financiën geen spaan heel. Uw jaarverslag laat die aspecten zorgvuldig buiten beschouwing. Alles is gericht op het rendement van kapitaal. Het spaarkapitaal van de institutionele beleggers is - in papieren waarden gemeten, inmiddels de 750 miljard gulden voorbijgestreefd; ofwel ruim anderhalf maal het NNI. U maakt van dit laatste geen punt, terwijl ik juist daar het gevaar van een komende economische ineenstorting vermoed. Zoals u misschien al vernomen hebt, heb ik aan het CPB wat vragen over die rijkdom gesteld. U kunt ze uit de bijlage ontlenen, of via het internet in uw computer laden.

Resumerend wil ik u zeer nadrukkelijk uitnodigen om de kwaliteit van ons geld en de typische nevenwerkingen van de geldstromen in een openbare discussie te brengen. Want zonder uw entamering van zo'n discussie rond die onderwerpen zal geen journalist zich er aan wagen, of zal een parlementariër zijn nek uitsteken om mij en de overige 2,5 miljoen armen in Nederland te vertegenwoordigen. Helaas.......

In afwachting van een verantwoordelijke reactie,

R.M. Brockhus
Westkade 227
1273 RJ Huizen
035-5244141

C.c. Internet - E-mail: sdn@planet.nl - Site: sdnl.nl

Aan het Centraal Planbureau
van Stolkweg 14
2585 JR Den Haag

Betreft uw publicatie in de Volkskrant van 16 maart 1996

L.s.,

• Is het sparen bij een particulier fonds niet veel gevaarlijker dan het sparen (in de staatsschuld) bij de overheid? Wat is het karakter van de staatsschuld, bezit of schuld?
  
• Is het sparen niet de grootste bron van de problemen? Wat is geld eigenlijk, wanneer de relatie geld en werkgelegenheid in het mondiale geldsverkeer nog nauwelijks één procent is?
  
• Is de angst voor een grote staatsschuld niet wat naïef, wanneer je niet weet waardóór die schuld ontstaat? Door sparen bijvoorbeeld!!
  
• Hoeveel hebben we vandaag bij elkaar gepaard, zowel in papieren waarden als in concreet vermogen?

Wanneer de besteedbare component in de besparingen vastgesteld is:

• Bij wie zullen we die besparingen dan besteden?
• Wanneer zullen we dat geld besteden?
• Waaraan zullen we dat geld besteden?
• Wat zijn de werkgelegenheidsaspecten van het (ont)sparen, en m.b.t. het BBP?

Tot nu toe heeft geen enkele bezuiniging in Nederland de werkgelegenheid bevorderd. Hooguit kan gesproken worden van verplaatsing van werkgelegenheid van de binnenlandse bestedingen naar de exportsector. Bij een spaaroverschot van ca. 15% van het BBP is de conclusie duidelijk, dat de belastingdruk te laag moet zijn. Staatsuitgaven zouden daarom moeten worden verhoogd om de koopkracht te genereren voor werkgelegenheidscheppende bestedingen.

Schatrijk Nederland heeft Fokker kapot laten gaan omdat 't geen raad weet met de besparingen, gekoppeld aan fiscale privileges van pensioeninstellingen e.d., waardoor de door u zo negatief voorgestelde staatsschuld onnodig hoog blijft. Ook de toetreding tot de EMU is voor Nederland geen enkel probleem, omdat Nederland als enig land in Europa de pensioenvoorzieningen voor ambtenaren op kapitaalbasis heeft gedekt, terwijl de belastingheffing over dat inkomen niet verwerkt is in de staatsschuldquote.

Al met al vind ik dat uw benadering van de staatsschuld misleidend, onvolledig, en uiterst discutabel is. Verwacht u nog steeds dat het probleem opgelost kan worden door economische groei, terwijl u kunt weten dat die groei niet meer mogelijk is; dan tenzij die in de dienstensector - gevoed door koopkracht (overdracht) - wordt geëffectueerd?

Hoogachtend,