De Kredietcrisis was in 1996 al in de maak, waarschuwingen ten spijt! Rente betalen over bijgedrukt geld van DNB?

De goedbedoelde oproep van Nout Wellink, president van De Nederlandsche Bank

Geldpolitiek . . Kamerzetel . . Klokkenluiders <===> SDN . . Crisisdebat . . Anja vd Brug

Consument houdt hand stevig op de knip en de burgers zijn blutgegraaid

 
Consument houdt hand stevig op de knip
 
 
 
       De goedbedoelde oproep deze week van Nout Wellink, president van De Nederlandsche Bank, om meer te besteden en zo de economie uit het slop te trekken, was even goedbedoeld als kansloos. De gemiddelde Nederlandse consument houdt de hand stevig op de knip en haalt die daar voorlopig niet vanaf. En dat is ook niet zo gek.
 
    De koopkracht in ons land is weer terug op het niveau van het jaar 2000, zo is het schokkende nieuws van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
       Burgers, vakbeweging en werkgevers vinden dat de politiek nu aan zet is. 'Prinsjesdag mag geen dag worden van het loze gebaar', aldus werkgeverskoepel VNO-NCW.

23 juli 2005

 

 
BURGERS BLUTGEGRAAID

•Brandstof onbetaalbaar,
•Huren verhoogd
•Pensioen- en ziektepremies stijgen
•Lokale lasten exploderen
•...Maar lonen stagneren

door ANNA DIJKMAN en ALEX DE VRIES

 
 
 
AMSTERDAM, zaterdag
       belastingen zijn de grote boosdoeners van de terughoudendheid bij de consument, aldus het CBS. De onzekerheid bij de consument wordt verder gevoed door ophanden zijnde overheids-maatregelen, zoals de invoering volgend jaar van het nieuwe ziektekostenstelsel. Ondertussen stevent de economie op een recessie af en groeit het aantal huishoudens dat de eindjes niet langer aan elkaar kan knopen. Zelfs zo erg dat steeds meer mensen aankloppen bij de Voedselbank. Ook aanvragen voor schuldhulpverlening zijn explosief gestegen.

        Directeur van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) Gerjoke Willink heeft de afgelopen jaren het aantal vragen over geldproblemen flink zien toenemen. 'Een paar jaar geleden kregen we vragen over eerder stoppen met werken of het kopen van een huis, nu krijgen we vooral vragen over hoe je moet rondkomen. We zien ook dat steeds meer middeninkomens het knap lastig hebben. Zij hebben vaak niet het recht op aanvullende regelingen en hebben veel moeite met rondkomen. Het gat tussen arm en rijk is groter geworden.' Uit onderzoek van het CBS bleek dat vorig jaar één op de acht huishoudens veel moeite had om rond te komen, in 2000 was dit nog maar één op elf. Drie procent van de huishoudens zei vorig jaar geen geld te hebben voor een warme maaltijd om de andere dag, vijftien procent kon geen nieuwe kleren kopen en acht procent kon zich niet veroorloven vrienden te eten te vragen.
       
De Voedselbank
        De mensen die dagelijks vechten om het hoofd boven water te houden, kloppen steeds vaker aan bij een betrekkelijk nieuw Nederlands fenomeen: de Voedselbank. Drie jaar geleden begonnen Carla en Sjaak Seis in Rotterdam met de Voedselbank Nederland om mensen met financiële problemen een (tijdelijk) steuntje in de rug te geven. Sindsdien worden overal in Nederland nieuwe vestigingen opgericht. Vorig jaar verzorgden de voedselbanken wekelijks pakketten voor zo'n 1500 gezinnen, inmiddels staat de teller al op 5000. 'Het gaat hard, ja', vertelt Carla Seis, die als uitkeringsgerechtigde ooit zelf ondervond hoe fijn het was om op de stoep een tas met boodschappen van een anonieme gulle gever te vinden. 'Aan de ene kant krijgen we steeds meer bekendheid waardoor mensen ons beter weten te vinden, aan de andere kant voorzien wij blijkbaar in een grote behoefte. De laatste twee jaren zijn steeds meer mensen in de problemen geraakt.'

              Niet iedereen komt in aanmerking voor voedselhulp. Een gezin met twee volwassenen en twee kinderen krijgt pas voedselhulp als het na aftrek van de vaste lasten een bedrag van maximaal 250 euro per maand overhoudt voor eten en kleding. Seis: 'Het is natuurlijk niet te vergelijken met armoede in Afrika, maar ook in Nederland zijn er schrijnende gevallen. Laatst kregen we via een huisarts een gezin aangemeld waarvan de kinderen met ondervoeding in het ziekenhuis waren opgenomen. De afgelopen maanden is dit soort dingen alleen al in Rotterdam een paar keer voorgekomen. Er is veel verborgen armoede en de schaamte is groot.'


        Yvette Top heeft als schuldhulp-consulente van de Stads-bank Midden Nederland dagelijks te maken met mensen wie het water tot de lippen is gestegen en die hun schulden niet meer kunnen overzien. 'Er zijn natuurlijk mensen die te makkelijk denken over het lenen van geld en daarom grote schulden hebben. Maar er is ook een groeiende groep mensen die het tot voor kort altijd net redde maar nu in de problemen is geraakt.'

       De Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK) waarbij de schuldhulpinstanties zijn aangesloten, kreeg vorig jaar 39.000 aanvragen voor schuldhulpverlening, bijna tweederde meer dan in 2001 toen het aantal rond de 25.000 lag. Voorzitter Ger Jaarsma: 'In eerste instantie had de stijging te maken met het psychologische effect van de invoering van de euro, nu eisen de slechte economie en het doorvoeren van de kabinetsplannen hun tol. De huren zijn verhoogd, de huursubsidie is verlaagd, de energierekening is hoger geworden, zorgpremies stijgen, maar de uitkeringen zijn bevroren en de lonen stijgen nauwelijks. Er hoeft bij mensen met lage inkomens maar iets te gebeuren of er ontstaan problemen.'
       
Deurwaarder
        Henk van Velzen (52) uit Almere moest rondkomen van een uitkering toen hij drie jaar geleden in de problemen raakte. De schulden stapelden zich op: huur, belastingen, schulden bij postorderbedrijven en tot overmaat van ramp werd de elektriciteit afgesloten. Toen de deurwaarder op de stoep stond, besloot Van Velzen dat hij zo niet meer verder kon en meldde hij zich bij de schuldhulpverlening. 'Ik was bang voor de brievenbus en maakte mijn rekeningen niet meer open. Ik heb zelf de schulden laten ontstaan, maar het werd me ook wel erg makkelijk gemaakt.

      Verleid door reclames kocht ik spullen op afbetaling.' Van Velzen volgde twee jaar een schuldhulpverleningstraject. 'Ze komen bij je thuis kijken hoe je leeft. Ik moest mijn computer inleveren en internet afsluiten, verder bezat ik niks van waarde. Ik kreeg per week 55 euro huishoudgeld. Het ergste vond ik dat ik geen geld had om voor familie en vrienden die jarig waren een cadeautje te kopen.' Van Velzen is nu schuldenvrij, heeft een baan maar moet nog steeds rondkomen van een minimumloon. 'Ik weet het net te redden maar kan niet op vakantie.'

       Hoe komt het toch dat we in de langstdurende economische malaise sinds de Tweede Wereldoorlog zitten, waarvan niet alleen de minima maar ook de middeninkomens last hebben. De vaste lasten als energie, huur en lokale lasten blijven maar onbeperkt stijgen. Een paar voorbeelden. De energielasten (gas, elektra, etc.) stegen sinds 2000 met ruim 52 procent gemiddeld. De andere grote koopkrachtsloper, de lokale lasten, namen ook fors toe. De recente afschaffing van de Zalmsnip (45 euro) komt daar nog 'ns bovenop.


 


              Ook al heeft de rijksoverheid deze uit de pan gerezen lokale lasten niet in de hand, toch wijzen alle vingers naar het kabinet. De politiek is nu aan zet, zo vinden bijvoorbeeld de sociale partners. 'Wellink zou er beter aan doen de overheid aan te spreken in plaats van de burger', zegt FNV-voorzitter Agnes Jongerius. CBS-woordvoerder Peter Oomens vindt de oproep van Wellink zelfs naïef. 'Als Wellink denkt dat de mensen zichzelf zoals Baron von Münchhausen aan hun haren uit het moeras trekken, heeft hij het mis.

         De situatie is simpel. De inkomens-onzekerheid heeft alles te maken met een gebrek aan vertrouwen in de toekomst.' Al eerder bekritiseerden enkele vooraanstaande economen de verbale pogingen van het kabinet de bestedingen aan te jagen. Het kabinet zou bovendien zelf onvoldoende vertrouwen uitstralen.
       

'Het kabinet heeft de laatste jaren alleen maar rekeningen gestuurd'

Oomens neemt ons even terug in de tijd, toen de zon nog volop scheen. 'De onzekerheid wordt extra gevoed door de keerzijde van de hoogconjunctuur eind jaren negentig. De lonen zijn toen na lange jaren van loonmatiging scheefgegroeid. Ze stegen in korte tijd gewoon te hard. Als klapper kwam daar in 2002 nog eens het nieuwe belastingstelsel bij. Dat leverde de burgers een lastenverlichting van 5 miljard euro op. Die smeerolie voor de economie is inmiddels helemaal opgebrand. Toen het economisch tij de afgelopen jaren keerde, haalden we het befaamde instrument van loonmatiging weer uit de kast. Net nu dat zijn vruchten begint af te werpen, krijgen de mensen extra inkomensklappen van vooral de fors gestegen pensioenpremies. Ook is er veel onzekerheid rond het nieuwe ziektekostenstelsel', redeneert Oomens.
       
Zorgtoeslag

        Ook de FNV denkt dat de consument niet voor niets stilzit. 'Voor alleenstaanden en kostwinners met kinderen pakt het nieuwe, individuele ziektekostenstelsel waarschijnlijk gunstig uit, maar tweeverdieners zonder kinderen en de lage inkomens zijn door de hogere premies het haasje. Ik hou mijn hart vast of de zorgtoeslag (tegemoetkoming in de zorgkosten, red.) die de laagste inkomens hiervoor krijgen wel goed gaat. Er zijn al serieuze signalen dat de fiscus dit maandelijks niet op tijd kan uitkeren en zeker niet zal voorfinancieren. Dat betekent plotseling een fors gat voor de kwetsbare groepen', aldus FNV-voorzitter Jongerius.

       Volgens Raet, de grootste salarisverwerker in ons land, is de onzekerheid over de ziektekosten geen momentopname. 'Die stegen de afgelopen jaren al fors, gemiddeld tussen de 8 à 12 procent jaarlijks, met uitschieters naar 15 procent. De koopkrachtterugval ligt echt niet alleen aan de paniek in pensioenland met explosieve premies tot gevolg', laat zegsman Wim-Arie van Selderen weten. Salarisberekeningen vanaf 2000 bevestigen het beeld van het CBS dat werknemers, zowel in de markt als in de collectieve sector, fors aan bestedingskracht hebben ingeboet. 'Netto houdt men steeds minder over. Het kabinet heeft de laatste jaren eigenlijk alleen maar rekeningen gestuurd. En dan heb ik het nog niet eens over de forse benzineaccijns. Het wordt tijd dat de overheid de hand in eigen boezem steekt en zijn eigen diensten en producten goedkoper maakt. Kijk, supermarkten hebben afgelopen tijd flink met elkaar in prijs geconcurreerd. Dat was dan nog een meevaller voor de consument, maar bijvoorbeeld gemeenten hebben daar geen last van. Er is feitelijk niemand die ze scherp op de kosten houdt', aldus Van Selderen.

              De FNV vindt, net als de werkgevers trouwens, dat het kabinet nu aan zet is. 'Wij hebben ons steentje via loonmatiging bijgedragen, Den Haag moet nú stappen zetten voor een extra bestedingsimpuls.' Jongerius zou graag van het kabinet fiscale prikkels zien. 'Ik denk aan een ruimere arbeidskorting.'  

           De werkgevers hebben grote verwachtingen als het kabinet zijn begroting voor 2006 presenteert. 'Prinsjesdag mag geen dag worden van het loze gebaar. Dan kan het kabinet het vertrouwen van consumenten en investeerders herstellen', zegt woord-voerder Jan Klaver van VNO-NCW. De werkgeverskoepel hoopt dat het kabinet het onderhoud aan gebouwen en woonhuizen weer aftrekbaar maakt.
       
Wao-premie omlaag

        Toch gloort er ook licht aan het einde van de tunnel. 'Het kabinet heeft al aangekondigd het gebruikersdeel van de ozb af te schaffen. Hetzelfde geldt voor het schoolgeld, dat is een flinke klap in de goede richting voor ouders. Ook gaat volgend jaar de WAO-premie iets omlaag', benadrukt Oomens namens het CBS.

       Volgens salarisverwerker Raet levert het nieuwe WAO-stelsel ook nog een onverwacht voordeeltje op voor veel werknemers. 'Een lichtpuntje in het sombere verhaal is dat iedereen met een wao-gatverzekering dit geld over 2004 en 2005 kan terugvragen. Het heeft tenslotte geen zin nog te betalen voor een risico dat met terugwerkende kracht is verdwenen. Het gaat om een leuk bedrag: zeker 1 procent van het brutomaandloon. Dit betekent voor sommige werknemers dat ze meer loonsverhoging bij hun verzekeringsmaatschappij kunnen terughalen dan via hun cao-loonsverhoging krijgen', adviseert zegsman Wim-Arie van Selderen.

 

 

23 juli 2005

Wij kunnen u de informatie over armoede niet onthouden !!